Osmanlı Döneminde Devlet yönetimde 5 kuvvet
Osmanlı Döneminde Devlet yönetimde 5 kuvvet
``Türk Tipi´´ Başkanlık. Türk tarihinde bakıyoruz. Kağan halkının herşeyi. Halk ise Kağan nezdinde tek. Fakir zengin, şu bu ayırımı yapmıyor.
Geliyoruz en çok övündüğümüz Osmanlı dönemine 4 kuvvet var:
1-Padişah
2-Vezir-i azam ve vezirler. (Günümüz tabiriyle Başbakan ve bakanlar)
3-Şeyhülislam
4-Kadılar
5-Ordu
Padişah herşeyin üstünde ama devletin işlerini vezir-i azam ve vezirler yürütüyor. Şeyhülislam makamının onaylamadığı hiçbir karar yürürlüğe giremiyor. Yani vezir-i azam vezirleriyle bir karar alsa, padişah da uygun görse, bu karar şeyhülislam tarafından onaylanmadığı zaman uygulanamıyor.
Kadılar, padişahları bile yargılayabiliyor. Bir vatandaşın şikayeti kafi.
Ordu, büyük bir güç. Onu arkasına alamayan padişahlar pek başarılı olamıyor.
Aşağıda bazı ansiklopedik bilgiler mevcut:
``Osmanlı İmparatorluğunda Kuruluş dönemi 11, Yükseliş dönemi 24, Duraklama Dönemi 54, Gerileme dönemi 54 ve Çöküş dönemi 74 olmak üzere toplam 217 görev aldı.
Osmanlı İmparatorluğu 623 sene hüküm sürdü. 36 padişah görev yapmış bazıları birden fazla sürelerle görev yaptığında toplamda 39 defa padişahlık cülusu ve toplam 292 defa sadrazam ataması yapıldı.
En uzun süre sadrazamlık görevini 1364-1387 yılları arasında toplam 22 yıl süreyle Çandarlı Halil Paşa yapmıştır.
En fazla sadrazam atamasını 18 sadrazamla IV.Mehmed yaptı.
En az sadrazam ataması 1 sadrazamla I.Beyazıd`dir.
En fazla sadrazamlık görevine 8 kez atanan Mehmet Said Paşa`dır.
Kanuni Sultan Süleymen Dönemi Vezir-i Azamları ise şöyledir:
1-Piri Mehmed Paşa
Yavuz Sultan Selim saltanatının son yıllarında ve Kanuni Sultan Süleyman saltanatının ilk yıllarında 25 Ocak 1518 - 27 Haziran 1523 tarihleri arasında beş yıl beş ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
Yavuz Sultan Selim`in vefatına kadar mevkiini muhafaza ettiği gibi oğlu Sultan Süleyman`a da üç sene vezir-i âzamlık yaptıktan sonra 1523`de vezaret haslarıyla emekli edildi.
2-İbrahim (Pargalı) Paşa
I.Süleyman saltanatı döneminde 27 Haziran 1523 - 15 Mart 1536 arasında sadrazamlık yapmış, önemli siyasal ve askeri olaylarda rol oynamış Osmanlı devlet adamıdır.
Kanuni`yle birlikte akşam yemeği yedikten sonra Paşa, kendisi için sarayın harem dairesinde hazırlatılmış olan odada, âdet olduğu üzere başı vurularak değil, padişah soyundan olanlara -kanı akmasın gerekçesiyle- uygulanan biçimde boğularak öldürülmüştür.
3-Ayas Mehmed Paşa
I.Süleyman saltanatı döneminde 14 Mart 1536-13 Temmuz 1539 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
İbrahim Paşa`nın katli üzerine 14 Mart 1536`da veziriazamlığa getirildi. 13 Temmuz 1539`da veba hastalığından vefat etti.
4-Lütfi Paşa
I.Süleyman saltanatı döneminde 13 Temmuz 1539 - Nisan 1541 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
13 Temmuz 1539`da Ayas Mehmed Paşa`nın vebadan vefatı üzerine sadrazam görevine getirilmiştir. Lütfi Paşa bu görevde iki yıl kalmıştır.Padişahın kardeşi olan Şah Sultan`a tokat attığı gerekçesiyle görevinden azledilmiştir.
5-Hadım Süleyman Paşa
I.Süleyman saltanatı döneminde Nisan 1541-28 Kasım 1544 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
28 Kasım 1544`te yerine Mısır Beylerbeyiliğine getirilen Deli Hüsrev Paşa ile Hadim Süleyman Paşa`nın Mısır Beylerbeyi olduğu sıradaki uygulamaları hususunda suçlamalarda bulununca aralarında tartışma çıktı. Hatta padişah önünde hançerler çekildi. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman her iki Paşayı da görevden aldı.
6-Rüstem Paşa
I.Süleyman saltanatı döneminde 28 Kasım 1544 -6 Ekim 1553 ve 29 Eylül 1555-10 Temmuz 1561 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.1544`de Hadım Süleyman Paşa`nın azledilmesinin ardından vezir-i azamlık görevine Rüstem Paşa`yı getirtti.Kanuni, Şehzade Mustafa`yı öldürttükten sonra yeniçerilerin ayaklanma çıkarabileceği korkusuyla Rüstem Paşa`yı azletti (1553) ve yerine Kara Ahmed Paşa`yı getirdi.
29 Eylül 1555 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman basit bir bahaneyle Kara Ahmed Paşa`yı Divan-ı Humayun`un ortasında idam ettirdikten sonra Rüstem Paşa tekrar sadrazam oldu. 10 Temmuz 1561 İstanbul`da ölümüne dek sadrazamlık görevini sürdürdü.
7-Kara Ahmed Paşa
Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 6 Ekim 1553 - 28 Eylül 1555 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
29 Eylül 1555 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman basit bir bahaneyle Kara Ahmed Paşa`yı Divan-ı Humayun`un ortasında idam ettirdikten sonra Rüstem Paşa tekrar sadrazam oldu.
8-Semiz Ali Paşa
Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 1561-1565 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.Devşirme olarak saraya girmiş, 1545 de Emir-i Alem olarak Enderundan çıkmıştır. Yeniçeri Ağası, Rumeli Beylerbeyi, Mısır Beylerbeyi, Kubbe Veziri olmuş; Rüstem Paşa`nın vefatı üzerine de 10 Temmuz 1561 günü Sadrazamlığa atanmıştır.28 Haziran 1565 günü vefat etmiştir.
9-Sokullu Mehmed Paşa
I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde toplam 14 yıl, 3 ay, 17 gün Osmanlı Devleti`nin sadrazamlığını yapmış Sırp asıllı bir Osmanlı devlet adamıdır.
Sokullu Mehmed Paşa, 11 Ekim 1579 tarihinde III. Murat`ın eşi Safiye Sultan tarafından tutulan ve derviş kılığına girmiş bir yeniçeri tarafından bir ikindi divanı çıkışında kalbinden hançerlenerek öldürüldü.
Osmanlı Devleti şeyhülislamları listesi.(1299-1580)
1. Şeyh Edebali (1299 - 1326)
2. Molla Şemsüddin-i Fenari (1424 - 1430)
3. Molla Fahrettin Acemi (1430 - 1460)
4. Molla Hüsrev (1460 - 1480)
5. Molla Gürâni (1480 - 1488)
6. Molla Abdülkerim (1488 - 1495)
7. Alaettin Çelebi (1495 - 1496)
8. Efdalzade Hamideddin (1496 - 1503)
9. Zenbilli Ali Efendi (1503 - 1526)
10. Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi (İbn-i Kemal) (1526 - 1534)
11. Sadullah Sadi Efendi (1534 - 1539)
12. Çivizade Muhittin Mehmet Efendi (1539 - 1542)
13. Abdülkadir Hamidî Çelebi (1542 - 1543)
14. Fenarîzade Muhyiddin Çelebi (1543 - 1545)
15. Ebussuud Efendi (1545 - 1574)
16. Çivizade Damadı Hamid Efendi (1574 - 1577)
17. Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi (1577 - 1580)´´
Evet, şöyle bir Osmanlı İmparatorluğundaki yönetim biçimine bakalım. Hatta inceleyelim.
Şu anda yeni anayasa değişikliği ile verdiğimiz yetki hangi padişahta var idi.
Allah sonumuzu hayr etsin inşallah.
|
