Fraktal uluslararası siyaset
Fraktal uluslararası siyaset
Çarşamba, 31 Temmuz,
Ömer Özkaya
Fraktal, en küçük parçanın bütünün tüm özelliklerini göstermesi anlamında kullanılır. Özellikle bilişim bilimleri fraktal geometriden olağanüstü boyutlarda yararlanır.
Batı`da neler olup bittiğini anlamak istiyorsanız Irak`a, İran`a, Yemen`e, Cezayir`e, Pakistan`a, Tayvan`a, Kenya`ya ve Lübnan`a bakmak, bütünü kavramaya önemli oranda yardımcı olacaktır. Bu durumda ``Fraktal uluslararası ilişkiler´´ kavramı, bugünkü küresel gelişmeleri çözümlemekte önemli bir anahtar olabilme potansiyeli taşımaktadır.
Yine Uzak Doğu`da olup bitenleri anlamak için de ABD-Wall Street`e, Londra`ya, Frankfurt`a bakmak gerekli verileri sağlayacaktır.
Hong Kong`daki gösterilerle Fransa`daki Sarı Yelekliler Hareketi arasındaki korelasyon anlamlıdır. İran`ın Hürmüz Boğazı`ndaki askeri tavrı ile Hong Kong gösterileri arasında bir ilişki kurulabilir mi?
Fraktal uluslararası ilişkiler kavramı, bu açıdan kullanışlı yeni analizler üretmeye katkı verecek bâkir bir mecra olarak durmaktadır.
Doğu Akdeniz`deki jeopolitiği veya Ortadoğu`daki siyasal gelişmeleri analize tabi tuttuğumuzda hemen hemen tüm ülkelerin uluslararası ilişkiler yaklaşımlarını ve gelecekte alabilecekleri pozisyonları saptamak büyük ölçüde olası olabilecektir. Ya da Moskova`daki belirli medya mecralarını takip ettiğinizde Washington`u, Londra`yı, Paris i, Tokyo`yu, Pekin`i, Riyad`ı, Berlin`i, Ankara`yı yüksek çözünürlüklü olarak görmek olağan kabul edilecektir.
Fraktal uluslararası ilişkiler perspektifi, kullanışlı çözümleme paketleri sunacak içerikler taşımaktadır.
Microsoft`ta olanlar ya da Samsung`da cereyan etmekte olan olaylar; uluslararası finansal, teknolojik, mali, ticari ve siyasi stratejileri yine yüksek çözünürlüklü olarak irdelememizi sağlayacak dataları temin edecektir.
Venezuela da bu bağlamda çok iyi bir örnektir. Venezuela ile ilgili haberler derlenip analizler yapılsa petro-politik ve küresel jeopolitik ve jeostratejik koordinatlar kusursuza yakın tespit edilebilir.
Fraktal uluslararası ilişkiler kavramı ve çözümlemeleri, uluslararası gelişmeleri öngörmekte ve olasılık dağılımını oluşturmada teknik olarak kullanılabilecek tüm dinamiklere sahiptir.
Batı`nın Osmanlı İmparatorluğu`nun gerileme süreci ile birlikte Türk bazlı savaş sanatları kavramlarının önemli bölümünü boşa çıkarıp yeni bir savaş sanatları literatürü oluşturması, dünya tarihinin gelişme yönünü ortaya koymuştur. Osmanlı`nın siyasal, askeri, ekonomik, kültürel ve uluslararası hegemonyasının çöküşü ile Batı`nın yükselişinin kavramsal kıyaslamaları yapılmadığı için irrasyonel ve gerçek dışı tarihsel analizler akademik düzeyde bile yoğun olarak yer bulabilmektedir.
Bu durumda fraktal analiz teknikleri kullanımı ile geleceğin öngörülemezlik perdesini aralayabilecek parametreleri bulmak mümkün görünmektedir.
Venedik ile Osmanlı ticaret anlaşmaları fraktal analize tabi tutulursa Osmanlı`nın 400 yıllık geleceği adım adım öngörülebilir miydi? Ya da bu anlaşmalar akdedildiğinde Osmanlı İmparatorluğu`nun ne yöne evrileceğini birileri öngörmüş olabilir mi?
Ankara ovasında Yıldırım Beyazıt ile Timur arasındaki savaşın öncesi ve sonrası irdelendiğinde Osmanlı devletinin tüm askeri, siyasi ve dini yönelimleri öngörülemez miydi?
OECD`nin istatistikleri incelendiğinde geleceğin ekonomik tablosu ne oranda öngörülebilir? Fraktal analiz teknikleri ile geleceğin jeopolitik tablosu çıkarılabilir mi? Ya da IMF`nin verileri fraktal analize uygulansa küresel ekonomik haritalar ne kadar yüksek çözünürlüklü olarak somutlanabilir?
Günlük küresel gelişmeler takip edildikçe bütünü görmeye mi yoksa bütünü gözden kaçırmaya mı başlıyoruz?
G-20 zirvesindeki görüşmeler ve son liderler fotoğrafı fraktal analize tabi tutulsa ne tür bir çözümleme raporu ortaya çıkacaktır? Ve bu rapor geleceğin tarihini ne ölçüde verebilir? Mesala Fransızların İtalya`yı istilası (1494) sonrası gelişen askeri ve siyasi literatürü fraktal uluslararası ilişkiler analizi çerçevesinde irdelesek bugünkü uluslararası anatomiye ulaşma imkanı olur muydu?
Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşları fraktal uluslararası siyaset açısından ele alınsa ne tür bir öngörü tablosu çıkarılabilir? Hiper öngörülemezlik kavramı fraktal uluslararası ilişkiler analizleri ile ne ölçüde geriletilebilir?
Belki de en önemli soru şudur: Gelecek, hangi aktörler için öngörülemezlik alanıdır?
İngiltere`nin AB`den ayrılması, yani Brexit, fraktal uluslararası siyaset söz konusu olunca gelecekte ne tür sonuçlar üretecektir? Ya da Yemen, Somali ve Suriye için fraktal uluslararası siyaset analizi, dünyaya ne tür mesajlar vermektedir?
Yemen`i irdelediğimizde küresel olarak gördüklerimizle Suriye`ye bakınca görülenler ileride aynı bütünü oluşturur mu?
Hollanda`nın bugünkü ticari, siyasal, uluslararası ilişkiler, uluslararası finansal ve askerî verileri fraktal uluslararası siyaset açısından analiz edilirse Batı`nın 20 veya 50 yıl sonrasının bir maketini çıkarabilir miyiz?
Ya da İran`ın bu günkü uluslararası ilişkileri, uluslararası sorunları, nükleer teknolojisi, teo-stratejisi, ekonomisi, ticari ve siyasi verilerinin fraktal uluslararası siyaset analizi yapılsa 5, 10, 20 veya 50 yıl sonrasının Ortadoğu ve dünya tablosu çıkarılabilir mi ve nasıl çıkar?
Tüm gelişmiş devletlerin ve şirketlerin ve önemli bireylerin karşılığını aradığı sorular bunlar.
Bu soruların yanıtlarını tarihte bulabilir miyiz? Ya da bugünkü gelişmelerin hangileri tarihte nasıl yaşanmıştır? Tarihten ilham alınarak bugün üretilen stratejiler nedir?
Bu soruların yanıtlarını bulmak da bugünkü uluslararası ilişkiler dünyasının stratejik gereksinimlerini oluşturmaktadır.
Osmanlı`nın Hürrem Sultan`ı konu alan tarihsel analizleri ``saray entrikaları´´ olarak anlatılırsa farklı, saray entrikaları ile Osmanlı`yı kotegorize etme olarak değerlendirmeye tabi tutulursa daha farklı sonuçlara ulaşılır.
Fraktal analiz, büyük resmi görmek için elverişli bir anahtar olarak kullanılabilir.
Dünya tarihini bu bağlamda fraktal analiz ile yeniden analiz edersek geleceği ne oranda öngörebiliriz?
Hiper öngörülemezlik kavramı, fraktal uluslararası siyaset analizi ile hiper öngörülürlüğe evrilebilir mi?
Gelecekte neler olabileceğini hiper öngörülürlükle bilirsek sonuçlarını da bilmek mümkün olabilir mi?
Bugün yakın gelecekte olacak küresel gelişmelerin sonuçlarını yüksek çözünürlüklü olarak büyük olasılıkla öngörmek mümkün olsa uluslararası ilişkiler öngörülemez hızla gelişecektir.
Uluslararası ekonomik, siyasal, finansal, ticari ve askeri savaşların sonuçlarının öngörülemezliği, küresel istikrarın anahtarı gibi durmaktadır.
Küresel hesaplar yapanlar metafizik evreni ve insan dışı etkenleri dikkate almak zorunda mıdır?
İnsan söz konusu olunca küresel değil evrensel ya da kozmolojik düşünmek bir zorunluluktur. Bu kozmolojiyi de fraktal analiz ile somutlanabilir kılmak mümkün olabilir. Çünkü dünya tarihinde bir de "iyi saatte olsunlar" faktörü hep olmuştur. Bu metafizik faktörler kozmolojik boyutludur.
Fraktal analiz, nüfuz edilemeyen alanları da nüfuz edilebilir hale getirme potansiyeli taşıması bakımından önemlidir. Fraktal uluslararası siyaset kavramı, küresel gelişmeleri tüm boyutları ile algılama ve anlamada çok fonksiyonlu bir anahtar olacaktır.
|
