İSKOÇYA BAĞIMSIZLIK REFERANDUMU YANSIMALARI
İSKOÇYA BAĞIMSIZLIK REFERANDUMU YANSIMALARI
Ukrayna sorunu iktidar ya da muhalefetin dinamik güçlerle birlikte ülkenin gelecekteki yönünü belirleme mücadelesi olarak yayılıyor.
Batı yanlısı halk "demokrasi" istiyor, Rusya yanlıları "Hükümdar Devlet Sistemi"ne bağlı Rusya federasyonuna bağlılık talep ediyor.
ABD ulus devlet kurumuyla sahip olunan toprak parçasının ötesinde,insanın ve toplumsal yapının da yönetilmesi,refah ve gelişime ortak edilmesinden yanadır.
"Yeni sömürgecilik insandan gelişip tüm dünyaya işliyor,yeni hayat tarzı ulus devletlerin ötesinde dizayn ediliyor, karşıtlar ise eşitliğin mücadelesini veriyor" deniyor.
Rusya ise Türk-Moğol Altın Ordu Devleti Han`larının baskı kullanarak uyguladıkları siyasî, idarî yapıyla ilgili çeşitli uygulamaları,benimsemiş,
Mesela,Federasyon toprakları üzerinde Moskova`nın "Altın Orda Sistemi-Hükümdar Devlet Sistemi" ni önemsiyor.
"Amerikalılar dünyanın her köşesinde `resmi geçitleri` Washington`dan yönetemeyeceklerini itiraf etmeye hazır değiller"deniyor.
Rusya;ABD`nin Şubat 2008`de Kosova Meclisi`nde okunan bağımsızlık bildirgesi ardından Sırbistan`dan ayrılarak bağımsızlığını ilan eden Kosova Cumhuriyeti`nin tanınmasına dayanak yaptığı uluslararası hukuk yorumunu,
"Bağımsızlık bildirgeleri,iç yasaları ihlal edebilir. Ancak bu,uluslararası hukukun ihlal edildiği anlamına gelmez" beyanını kullanıyor.
Kosova`nın bağımsızlığını İspanya özerk Bask ve Katolonya bölgelerine örnek olmaması nedeniyle tanımıyor.
Yunanistan bu bağımsızlığın gelecekte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin tanınmasına yol açabileceği,
Slovakya ve Romanya ise kendi içlerindeki azınlıklara emsal teşkil edebileceği düşüncesiyle karşı çıkıyor.
Rusya, "Kosova`da Arnavutlara tanınan haklar, neden Kırım`daki Rus, Ukraynalı ve Kırım Tatarlarına tanınmıyor" diyor.
Rusya,"Batı uygulamalarının sonuçlarını öngöremeyecek şekilde siyasi öngörü ve ölçme duyusunu kaybetti ve biz geri adım atamayacak eşiğe geldik" noktasındadır.
Uluslararası hukukta oluşan karmaşaya işaretle, uluslararası hukukun ulusal çıkarlara saygı ilkelerine dayalı yeni bir küresel statüye kavuşturulmasını istiyor.
Bir karmaşa yaşanıyor.
Rusya`nın Kırım`ı ilhak etmesinin ardından,Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri bağımsızlık ilan etmiş, çatışmaların ve barış müzakerelerinin tarafı olduklarını bildirmişlerdir.
Müzakerelerde eşit haklar, adil seçimler, Rusya`ya ve Rusya-Belarus,Kazakistan`ın kurduğu Gümrük Birliğine entegrasyon talep ediliyor.
Taleplerin yerine getirilmesi halinde barışı destekleyeceklerini, ortak ekonomik ve kültürel alanı korumak için çaba harcayacakları söyleniyor.
Moldova`nın en doğusunda, Dinyester ırmağı ile Ukrayna sınırı arasında uzanan, incecik bir alanda bağımsızlığı hiç bir devletçe tanınmamış bir ülke olan Transdinyester Cumhuriyeti de, Moldova resmi dili Romence`yi konuşmak istememeleri nedeniyle Rusya`ya bağlanmak talebinde bulunuyor.
Ama,bir kısım Ruslar da federalleşmenin aslında daha adil bir sistem olduğuna ilişkin algılarıyla merkeze karşı öfke parlatıyor.
Şimdi, kimi bölgede "Rusya`yı Moskova belasından kurtaralım" sloganları yükselirken,
Sibirya Federal Bölgesi`nin ya da Çerkes topraklarında Kuban Halk Cumhuriyeti adil federasyon adı altında ayrılıkçılık çanları çalınıyor.
Önce federalleşmenin tüm sorunları ortadan kaldıracağı,ardından Sibirya`dan Portekiz`e kadar yeni bir jeopolitik birliğin oluşacağına inanılıyor.
Bu sırada İskoçya, 1314`te Edinburgh/Bannockburn`da İskoç kuvvetlerinin İngilizleri yenmesi,ardından bağımsızlıkları ilan etmelerinin 700.yıldönümünde,
18 Eylül`de Birleşik Krallıktan bağımsızlık için referanduma gidiyor.
Son bir aya kadar anketlerde ayrılmak istemeyenlerin oranı daha yüksek görünürken, giderek fark azalıyor.
Ayrılmak isteyenlerin oranı yükseldikçe Londra`da telaş artıyor.
Başbakan Cameron, İskoçya`ya daha fazla özerklik verileceğini ve vergi yükünün de azaltılacağını duyuruyor.
Ama İskoç ulusalcıları, uzun zamandır daha fazla özerklik talebi ve bağımsızlığın ekonomik sonuçlara yol açacağı nedeniyle ekonomik maliyet konularını tartışmıştır.
İskoç Parlamentosu`nun bağımsızlıkla daha fazla yetki sahibi olacağı ve demokraside daha yetkinleşileceğini,
Avrupa Birliğinin İskoçya`ya dışarıdan ekonomik seçenekler sunacağı da bir güzel incelenmiştir.
Seçmenler, bağımsızlıkla beraber yeni bir yasal yapıya bağlılıkla sağlanacak yararın niceliğinde, eski yapının sağladığı maddi avantajların azalacağını düşünüyor.
Bu taktirde ekonomik güvenlik sorunlarının nasıl çözümleneceği,
Kültürel bağların eski duruma nazaran daha güçlü olacağı ama bağımsızlığın yerel kişi,kurum ve kuruluşlara daha fazla yetki ve maddi kaynak imkanı sağlayıp-sağlamayacağı konuşuluyor.
İskoçya bağımsız olursa para birimi Euro mu,sterlin mi yoksa yeni bir para birimi mi olacaktır,
AB üyeliğine devam mı, yoksa sürece yeni baştan mı başlanacaktır,
Kuzey Denizi`ndeki petrol ve gaz rezervleri ve İskoçya`da deniz üssünde bulunan Birleşik Krallık nükleer sisteminin kimde kalacağı,
Sınır güvenliğinin nasıl sağlanacağını da merak uyandırıyor.
Avrupa Birliği ulus-üstü bir modele doğru gelişirken, İskoçya`nın bağımsızlığı ulus devlet milliyetçiliğine yönelmeyi göstermesi bakımından ters bir durum oluşturuyor.
Üstelik İskoçya`nın Birleşik Krallık`ta İrlanda`yı, İspanya`nın Katonya Özerk Yönetimini, İspanya`nın kuzeyi ve Fransa`nın güney batısındaki özerk bölgede Baskları, Fransa`da Korsika Ulusal Kurtuluş Cephesi`ni nasıl etkileyeceği de bilinmiyor.
Türkiye`nin de Kürdistan lehine federalleşme sorunu bulunuyor...
ABD ve Almanya birer federal devlettir ama Rusya`nın Ukrayna`da ya da Asya`nın başka bölgelerinde desteklediği federal yapılara karşı çıkıyor, bunun ülkelerin dağılmasına yol açacağı iddiasındadırlar.
Rusya, kendi dilini konuşan azınlıkları koruma hakkına sahip olduğundan yanadır.
ABD ise Kırım referandumun tekrarlanması halinde Asya`da bir çok toplumun Rusya`ya bağlanmasından endişe ediyor.
Asya`da referandumla toprak anlaşmazlıkları yaşanması halinde bölgedeki müttefiklerini destekleyeceğini duyuruyor.
Sibirya Federal Bölgesi`ne ya da Kuban Halk Cumhuriyeti`ne arka çıkıyor.
Dünya, ya Rus ayrılıkçıların vurguladığı üzere Sibirya`dan Portekiz`e kadar yeni bir jeopolitik birliğe,
Ya da uluslararası hukukun ulusal çıkarlara saygı ilkelerine dayalı yeni bir küresel statünün oluşması yönüne dönüyor.
16.9.2014
Ahmet Kılıçaslan AYTAR
ahmetkilicaslanaytar@gmail.com
|
