Putin yargılanmalı, ya diğerleri?
Putin yargılanmalı, ya diğerleri?
04 Ocak 2023
Mehmet Koçak İletişim: kocak61mehmet@gmail.com
Yugoslavya’nın dağılışı sürecindeki savaş suçları nedeniyle Sırp lideri Sloban Milosevic’i yargılayan İngiliz yargıç Sir Geoffrey Nice, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 2023’te savaş suçları nedeniyle yargılanması gerektiğini söylüyor.
Savaşta izlenmesi gereken kuralların Cenevre Sözleşmeleri gibi uluslararası anlaşmalarla düzenlenmiş olduğu, bu düzenlemelere ilaveten beynelmilel hukuka ve uluslararası sözleşmeler ile BM insan hakları kararlarına göre işgal ve saldırılar ile savaş kışkırtıcılığının insanlığa karşı işlenen suçlardan olduğu, ayrıca sivillere zarar vermenin de bu suçlar arasında yer aldığı hatırlatmasında bulunuyor.
BBC’ye konuşan Geoffrey Nice, Putin’in savaş sırasında sivillerin hedef alınmasından sorumlu olduğuna dair çok sayıda bilgi ve belgenin varlığından söz ediyor.
Dahası var, onu da ben hatırlatmış olayım.
Ruslar, 24 Aralık 1979-15 Şubat 1989 tarihleri arası Afganistan’ı ve Birinci Çeçenistan Savaşı (1994-1996) ve İkinci Çeçenistan Savaşı (1999-2000) ile Çeçenistan’ı işgal etti. Her iki işgalde toplu katliamlar ve büyük yıkım yaşanmıştır. Azerbaycan’ın başkentine giren kızıl ordu, 12 Ocak 1990 - 14 Şubat 1990 Bakü katliamını gerçekleştirdi. 2008 yılında Gürcistan’a saldıran Ruslar, Abhazya ve Güney Osetya’yı işgal etti ve kendine bağladı. Ve 2014’de Kırım işgal eden Ruslar, o tarihten bugüne Ukrayna işgal savaşını sürdürüyor.
Bunların hepsi doğru...
Velâkin, bu kapsamda suç işleyen sadece Putin mi?
Veya sadece savaş sucu Ukrayna’da mı işlendi, işleniyor?
Suçu işleyen kadar sucun işlenmesini teşvik eden, kışkırtan suçlu değil mi?
Sadece bir kişiyi suçlamak hukuki değil, siyasi bir yaklaşım olur.
Öncelikle insanlığa karşı işlenmiş savaş suçları ile alakalı olarak sadece bu dönem için değil, yakın tarihe bakılmalı.
İnsanlığa karşı işlenen suçlar, gerçekten araştırılıp suçluların adalete teslim edilip edilmediğine yani beynelmilel hukukta yer alan ibarelere göre hukuk ve mekanizmaları işletilip işletilmediği irdelenmeli ve ondan sonra bir değerlendirilme yapılmalıdır.
•
Şimdiye kadar, yaşanan savaşlar, saldır ve işgaller sonrasında savaş sucu veya insanlığa karşı suçlar nedeniyle bazı suçlular hakkında davalar açılmış, önemli içtihatlar ortaya çıkmış olsa da uluslararası sözleşmelerin ve hukuki mekanizmalarının işletilmediği bir gerçektir.
Araştırma sonuçlarına göre; savaş dönemindeki vahşetleri işleyenler veya emirlerini veren sorumlular yakalanıp adalete teslim edilmediği gibi 21. yüzyıla kadar ve halen devam eden savaş suçlarının faillerinin çoğunun yazık ki hiç yargılanmadığı ya da hak ettikleri cezalara çarptırılmadıkları ise diğer bir gerçektir.
Şimdi gelelim madalyonun diğer yüzündeki gerçeğe...
Eğer, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), devlet sorumluları tarafından işlenebilecek en ağır suçlar olan soykırım ve insanlığa karşı suçlar ile savaş suçlarını soruşturmak ve kovuşturmak amacıyla uluslararası toplum tarafından oluşturulan daimi ve bağımsız bir yargı organı ise ABD’nin Meksika, Filipin savaşları, Tokyo’nun bombalanması, Pasifik ve Avrupa, Kore ve Vietnam savası ile yakın tarihte Somali, Irak, Afganistan, Suriye ve Libya’daki işgal ve saldırıları sırasında; hem savaş suçları hem de insanlığa karşı suçlar işlendiği hakkında yeterli bilgi ve belge mevcut olduğu halde ABD’li asker veya emir veren bir ABD’li devlet sorumlusu neden UCM’de yargılanmamıştır?
Ve yine ABD ve bir çok Batılı ülke, Afrika ve Ortadoğu’da başta olmak üzere sömürü adına gerçekleştirdikleri savaş, işgal ve saldırılarda; soykırıma varan korkunç toplu katliamlar, tecavüzler ve işkencelerden oluşan suçlar işleyerek bir insanlık faciasına sebep olmuşlardır.
2003 yılında arşivlere erişim izni verilince yapılan araştırmalar sonucu milyonlarca bilgi ve belgeye ulaşılmıştır.
Yakın tarihte Guantanamo Kampı ve Irak’taki Ebu Gureyb Cezaevi’nde rutin işkence ve erkekler, kadınlar, çocuklar ve yaşlılar dahil olmak üzere insanlara tecavüzler edildiği ABD tarafından da kabul edilmiştir.
İngiliz yargıç Sir Geoffrey Nice’ın, ABD ve bir çok sömürgeci Batılı ülkenin insanlığa karşı işlenmiş suçlarını göz ardı ederek, sadece Rusya Devlet Başkanı Putin için “Savaş sucu işledi, yargılanmalı” ifadesini kullanması asla hukuki ve ahlakı olmadığı gibi yüz kızartıcıdır, çifte standarttır.
|
