TEBRİZ BAŞKONSOLOSLUĞUMUZ 1978 YILINDA NEDEN YAKILDI?
TEBRİZ BAŞKONSOLOSLUĞUMUZ 1978 YILINDA NEDEN YAKILDI?
Vahit Özdemir
(E) Diplomat
Osmanlı İmparatorluğu 1835 yılında Esad Efendi`yi Tahran`a mukim Büyükelçi olarak atamıştır.
Türkiye`nin Tahran Büyükelçiliği 1851 yılında resmen ve büyük bir törenle açılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu Tahran`ın dışında Buşehr, Horasan, Culfa, Hemedan , Kirmanşah, Reşd, Meşhed, Tebriz ve Rızaiye (Urumiye) `de Konsolosluklar açmıştır.
Rızaiye (Urumiye) Konsolosluğu 1960 yılında kapatılmış ve 1963 yılında tekrar faaliyete geçmiştir.
Urumiye Konsolosluğu`nun 1960 yılında kapatılması "fahiş bir hataydı."
1961 yılında kadar İran`da Konsolos olarak görev yapanların büyük çoğunluğu ilkokul veya ortaokul mezunuydu.
Bugün İran`da Tebriz , Urumiye ve Meşhed Başkonsolosluğumuz faal durumdadır.
İran`da 31 adet Eyalet vardır.
Eyalet Valisine farsça Ostandar denilmektedir.
Ostandarlar protokolda Bakan düzeyindedirler.
Tebriz Doğu Azerbaycan Eyaletinin merkezi olup, nüfusunun tamamı şii Türklerle meskundur.
Bugün İran`da 35 milyon civarında çeşitli Türk grupları yaşamaktadır.
İran`da yaşayan Türklerin büyük bir çoğunluğu şii mezhebinden oldukları için merkezi yönetime bağlıdırlar.
İran`daki şii Türkler ticarette ve siyasette çok etkindirler.
15 Kasım 1978 tarihinde Rızaiye (Urumiye) Başkonsolosluğumuzda göreve başladım.
15 Aralık 1978 tarihinde ise Tebriz`e "diplomatik kurye" olarak gittim.
Tebriz Başkonsolosluğunun Başkonsolos Ömer Kaya ve Ataşe Müzeyyen Şentürk`ten oluşan 2 kişilik bir diplomatik kadrosu vardı.
Kaçakcılığın takibi için bir Jandarma Albay`ı da görevlendirilmişti.
Güvenlik Ataşesi ise Hamza isminde Sinoplu bir arkadaş idi.
Başkonsolos Ömer Kaya 1930 yılında Mersin`in Mut İlçesine bağlı Güme Köyünde doğmuş, 1.50 metre boyunda çelimsiz ve sağlık sorunları olan bir diplomattı.
Şii Türklerin yoğun olduğu bir bölgeye 1.50 m. boyunda ve adı da Ömer olan bir diplomatın tayini tek kelimeyle skandal.
Rahmetli Adnan Menderes`in deyimiyle "fahiş bir hata."
Şiiler Ömer, Bekir gibi isimlerden nefret ederler.
Tebriz 1970`li yıllarda D bölgesi ve sürgün yeri olarak görülüyordu.
30 Aralık 1978 günü Tebriz`deki göstericiler İran Şah`ı aleyhinde büyük bir gösteri düzenliyorlar.
Göstericiler önce ABD Konsolosluğuna saldırıyorlar.
Konsoloslukta görevli deniz piyadelerinin açtığı ateş sonucu göstericiler bu sefer Türkiye`nin Tebriz Başkonsolosluğunu ateşe veriyorlar.
2 metre boyundaki Güvenlik Ataşesi Hamza 1.50 metre boyundaki Başkonsolos Ömer Kaya`yı sırtına alarak olay yerinden hızla uzaklaşıyor.
Yolda buldukları askeri bir araçla Tebriz Orduevine sığınıyorlar.
Tebriz Başkonsolosluğumuzun Şah aleyhtarı göstericiler tarafından ateşe verilmesi İran`daki Türkler arasında büyük bir üzüntü yarattı.
Başkonsolos Ömer Kaya`ya sığındığı Tebriz Orduevinden telefonla ulaştım ve geçmiş olsun dileklerimi ilettim.
Başkonsolos Kaya telefonda hüngür hüngür ağlıyordu.
"O kilometre Mercedes arabamı yaktılar" diye feryat ediyordu.
"Ömer Abi moralini bozma.Gelen mala gelsin, yeter ki canına bir şey olmasın" dedim.
Bu vesileyle İran Şah`ı Rıza Pehlevi`nin Kazak gönüllü alayına yazılmadan önce bir süre Tebriz Konsolosluğunda Kavas yani odacı olarak çalıştığını teyiden bilgilerinize sunarım.
Ramazan Bayramınızı tebrik ediyorum.
|
