KÜRESEL EKONOMİK KRİZİN GELİŞİM SÜRECİ VE OLASILI ETKİLERİ
KÜRESEL EKONOMİK KRİZİN GELİŞİM SÜRECİ VE OLASI ETKİLERİ
Dünya finans piyasaları ve ekonomide bugün yaşanan kriz bir anda,ansızın oluşmadı.Küresel finans piyasası 2000 yılından itibaran bir genleşme ve buna bağlı olarak yerleşik dengelerindede bir bozulma yaşamaya başledı.Bu genleşme(ve tabiki statik ekonomi kurallarının alt-üst edilmeye başladığı) sürecinde ihtiraslı global bankacıların,aniden büyük servetler edinmeğe yönelik davranışları bugünkü bozulmanın temellerini attı ve boyutlarını büyüüttü.Öyleki,bazı bazı finans şirketlerinde 1 dolarlık nominal değerli varlıklar,akılalmaz finans ve çeşitli ayaak oyunları ile suni değerleri 80-100 dolarlara dahi ulaştırıldı.Bu tabiki,alıcıyı aldatmaya dönük sanal ve sahte bir değerlendirme idi.Özellikle Amerikan Finans sektöründe oluşturulan bu sanal büyüme rakamları aynı şekilde ve küredel ekonominin gereği olarak önce ve direkt Amerikan reel ekonomisine akabinde diğer gelişmiş-gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinede yansıdı.Ve ne yazıkki, Sanal finans hareketleri aynı şekilde bu ülkelerin ekonomilerindede geçici bir süre ekonominin canlanmasına (aslında gelecek için batağa saplanmasına)neden oldu.Gerçeğine bakıldığında bu ülkelerin ekonomilarindeki büyüme rakamlarıda aynı finans hareketleri gibi sanaldı ve ekonomilerinin geleceği için çok büyük risler taşıyordu. Nedenini şöyle açıklayabiliriz ,2000-2008 arası dünya ekonomik büyüme rakamlarına bakıldığında,dünya ekonomi
si bu süreçte yaklaşık yüzde 40(yüzde kırk) büyüdü.Muhteris bankacıların alavere ile oluşturduğu finans hareketleri ise bu şüreçte sanal olarak yaklaşık yüzde 400(yüzde dörtyüz) büyüdü, büyütüldü,aradaki fark çok büyük,neredeyse 10 katı.Reel ekonomi ile finans hareketleri arasında oluşan bu farkın, uçurumun böyle devam etmeyeceği,edemeyçeği belliydi.Nitekim küresel ekonominin bozulmasına dönük ilk sinyaller 2006 yılında bazı küresel finanns hareketlerinde görülmeye,bu ne yazıkki dikkate alınmadı ve küresel ekonomi bugünkü durumlara geldi.
Gelinen süreci tartışmak,ders alınması için aslında daha çok uzun,konuyu uzatmadan etkilerini değerlendirmeye çalışalım.Bu süre zarfında Reel ekonomi rakamları ile ,reel ekonomiyi besleyen finans piyasasındaki rakamlar arasında neredeyse 10 katı fark var.Gerek uluslararası finanns piyasalarının revize olabilmesi,dengelere kavuşabilmesi gerekse reel ekonominin düzelebilmesi ama gerçek anlamda düzelebilmesi epey bir zaman alabilir ki bu da en az 3-4 yıl sürebilir.Yaşanacak Süreci iyi değerlendirmwk ve gelecek için gerçekçi ve bir o kadarda radikal kararlara,planlara ihtiyaç var.
|
