Malkoçoğlu Gâzi Mehmed Paşa’nın Vertizo Zaferi (2 Aralık 1537)
Malkoçoğlu Gâzi Mehmed Paşa’nın Vertizo Zaferi (2 Aralık 1537)
03 Aralık 2022
Halit Kanak İletişim:
Bir döneme damgasını vurmuş önemli akıncı ailelerinden Malkoçoğlu Yahya Paşa ileII. Bâyezid’in kızı Hüma Hatun’dan olma Gâzi Mehmed Paşa, güngörmüş bir akıncı Bey’idir. Verilen bütün görevleri hakkıyla ve başarıyla yerine getiren bir Beylerbeyi’dir aynı zamanda.
Oğlu Aslan Paşa’da kendisi gibi akıncı komutanı, sancakbeyi ve son olarak Budin Beylerbeyi olarak üstün hizmetler verdi. Meşhûr Mohaç Meydan Muharebesinde Alay Bey’i olarak büyük yararlılıklar gösteren Gâzi Mehmed Paşa önce Vidin, Semendire ve Belgrad’ta sancak beyliği yapmış, sonra ağabeyi Malkoçoğlu Bali Paşa’nın vefâtından sonra 1543-1548 yılları arasında da Budapeşte merkezli Budin Beylerbeyliği görevinde bulunmuş gözü kara yiğit bir komutandı.
1526’dan itibaren özellikle Macaristan’a yapılan hemen hemen bütün harekâtlarda yer aldı. 1528’de Gâzi Hüsrev Paşa ile birlikte Jaice, Banja Luka gibi mühim yerlerin fetihlerinde bulunduysada, 1529’da Semendire Sancakbeyi olarak Estergon Kalesini kısa bir kuşatmadan sonra fethetmesi takdirle karşılandı.
Yine aynı yıl içerisinde 1. Viyana Kuşatmasında Almanya içlerine sarkarak, Bavyera’nın merkezi Regensburg ile Morova’nın Başkenti Brünn’ü fiilen zaptetmiş, Çekoslovakya dâhil bütün bölgeyi çiğnemiş ve 20 bin esirle dönmüştü. Andrea Dorıa’dan Koron Kalesini almış, Budapeşte’yi kuşatan Alman Mareşalini perişan etmişti.
İşte bu Gâzi Mehmed Paşa Kânûni’nin halasının oğlu olarak, Kânûni’nin 7. Sefer-i Hümayûnundan sonra 2 Aralık 1537’de 8 sene Sancak Beyliği yaptığı Semendire’de görevdeyken kazandığı Vertizo Muharebesiyle Avrupa’ya bir kez daha damgasını vurdu. Yetmedi oğlu Aslan Paşa ile Slovenya içlerine dalarak çok sayıda kaleyi eke geçirdi.
Vertizo’da zaferi getiren şartları Ferdinand kendi elleriyle hazırlamıştı. Çünkü, birkaç yıl evvel yaptığı sulh anlaşmasını hiçe sayarak Türk Serhad Beylerine gözdağı vermek, eskiden beri göz koyduğu stratejik Osiyek Kalesini ele geçirmek için büyük bir ordu düzenledi. Aklınca gövde gösterisi yapmayı planlamıştı.
Bunun için, General Hans Freiherr von Katzianer’i ordunun başında görevlendirmişti. Katzianer, 45 bin kişilik ordusuyla herşeyi yapabileceğine inanarak mağrur bir şekilde Türk Topraklarına girdi. Öyle ya, kışın ortasında Türkler karşısına bırak orduyu birlik çıkaracak durumda olamazlardı.
Beraberinde 49 büyük muhasara topu olduğu halde Hırvatistan’ın doğusunda bulunan Ekslavonya’da Drava Suyunun güney kıyısındaki Osiyek Şehrine geldi ve şehri kuşatmaya başladı. Türk haber alma teşkilâtı durumu an be an izliyordu. Daha kuşatma başlarken bütün kuvvetleriyle teyakkuzda bekleyen Semendire Sancak Bey’i Gâzi Mehmed Paşa’ya haberdar edildi.
Gâzi Mehmed Paşa yayından fırlayan ok gibi Semendire’den hızla kuzey batıya Osiyek’e doğru harekete geçtiğinde, dört haberci yardım çağırmak için atlarını delicesine koşturmaya başlamışlardı bile.
Bunlardan birincisi Bosna Beylerbeyi aynı zamanda abisi olan meşhûr Gâzi Hüsrev Paşa’ya, ikincisi İzvornik Sancak Bey’i Cafer Bey’e, üçüncüsü Klis Sancak Bey’i Gâzi Murad Bey’e, sonuncusu yine kardeşi olan Alacahisar Sancak Bey’i Ahmed Bey’e yardım mesajlarını ilettiler, durumun vahametini anlattılar.
Gâzi Hüsrev Paşa güvenlik meselesinden dolayı farklı tedbirler alırken, diğer akıncı beyleri başdöndürücü bir süratle yardıma koşmuş, büyük ordu karşısında yeterli kuvveti olmayan Mehmed Paşada rahatlamıştı. Ferdinand’ın generali Katzianerde Türklerin üzerine geldiğini duyunca kuşatmayı kaldırarak Vertizo’ya doğru yola koyuldu.
Takvimler 2 Aralık 1537’yi gösterdiğinde İki ordu Vertizo’da karşı karşıya geldiler. Şiddetli kışın hüküm sürdüğü, akarsuların dâhi donduğu bir ortamdaki bu karşılaşmada İlk hücum Mehmed Paşa’dan geldi..Mehmed Paşa daha ilk hamlede akıncılara has üslupla öyle bir daldıki, Almanlar daha bu ilk vurucu güç karşısında bocalayıp bozuldular. Şaşkınlık içerisinde birbirine girdiler.
Malkoçoğlu Mehmed Paşa aynı hızla bozulan Alman askerlerini çevreleyip imhaya başladı. Akşama doğru Alman General Katzianerde dâhil kaçabilen bir kaç bin kişiden başka kurtulan olmadı. Büyük bir bölümü savaş meydanında kaldı. Geri kalanlarda başlarında komutanları Kont Lodron olduğu halde Mehmed Paşa’nın oğlu Aslan Bey tarafından zincirlenerek İstanbul’a götürüldü.
Kânûni, bu zaferden çok memnun oldu. Bizzat Aslan Bey’i alay beyliğinden sancak beyliğine getirerek tümgeneral yaptı ve Hırvatistan sınırları dahilinde bulunan Pojega’ya sancakbeyi olarak gönderdi. Sûltân II. Bâyezid’in kızdan torunu, Yavuz Sûltân Selim’in kızkardeşinin oğlu, Kânûni’nin halasının oğlu Gâzi Mehmed Paşa’da Kânûni tarafından tebrik edildi. 1566’da Budin’de Rahmet-i Rahman’a kavuşan Mehmed Paşa gönüllerde yaşamaktadır.. Ruhu şâd olsun inşaallah.
|
