Az&601;rbaycanı d&601;st&601;kl&601;y&601;nl&601;rin sayı azalıyor
- Az&601;rbaycanı d&601;st&601;kl&601;y&601;nl&601;rin sayı azalıyor: 2001-ci il&601; 51, 2002-ci ild&601; 41, indi is&601; 39 ölk&601;.
Elxan Şahinoğlu,
``Atlas´´ Araşdırmalar M&601;rk&601;zinin r&601;hb&601;ri - Bakü
Az&601;rbaycan c&601;miyy&601;ti yen&601; çaşbaş qalıb.
BMT Baş Assambleyasında martın 14-d&601; q&601;bul edil&601;n ``Az&601;rbaycanın işğal olunmuş &601;razil&601;rind&601; v&601;ziyy&601;t´´ q&601;tnam&601;sini q&601;l&601;b&601; adlandıranlar da var, bunun &601;ksini söyl&601;y&601;nl&601;r d&601;. İkincil&601;r s&601;sverm&601;d&601; 100-&601; yaxın ölk&601;nin bit&601;r&601;f qalmasıyla faktiki Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyünün d&601;st&601;k qazanmadığını ir&601;li sürürl&601;r. Daha pisi is&601; h&601;ms&601;dr dövl&601;tl&601;r &8211; Amerika Birl&601;şmiş Ştatları, Rusiya v&601; Fransa s&601;n&601;din &601;leyhin&601; s&601;s veribl&601;r. Söhb&601;t Dağlıq Qarabağ münaqiş&601;sinin h&601;llin&601; birbaşa cavabdeh olan ölk&601;l&601;rd&601;n gedir.
Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyünün bu ş&601;kild&601; d&601;st&601;kl&601;nm&601;sin&601; sevinm&601;k olarmı?
BMT-nin Az&601;rbaycan torpaqlarının işğaldan azad olunmasıyla bağlı bundan da güclü 4 q&601;tnam&601;si var. Bu q&601;tnam&601;l&601;r Dağlıq Qarabağ münaqiş&601;sinin Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyü ç&601;rçiv&601;sind&601;ki h&601;llini sür&601;tl&601;ndirirmi?
BMT 1996-cı ild&601;n bu yana AT&399;T-l&601; &601;m&601;kdaşlığa dair q&601;tnam&601; q&601;bul edir v&601; dem&601;k olar ki, h&601;r il Az&601;rbaycanın Nyu-Yorkdakı t&601;msilçiliyi h&601;min s&601;n&601;dd&601; ölk&601;mizin &601;razi bütövlüyünün vurğulanmasına nail olur. Statistikaya diqq&601;t yetirs&601;k BMT-d&601;ki q&601;tnam&601;l&601;rin q&601;bulu zamanı Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyünü d&601;st&601;kl&601;y&601;n ölk&601;l&601;rin artmadığını, &601;ksini azaldığını müşahid&601; ed&601; bil&601;rik.
BMT-d&601; Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyü il&601; bağlı s&601;sverm&601;nin n&601;tic&601;l&601;ri:
İll&601;r 2001 2002 2008
Lehin&601; (ölk&601;l&601;rin sayı) 51 41 39
20 dekabr 2002-ci ild&601; BMT-d&601; eyni adlı s&601;n&601;din q&601;bulu zamanı Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyünü indikind&601;n daha çox dövl&601;t d&601;st&601;kl&601;mişdi. BMT-d&601; Az&601;rbaycanın &601;razi bötüvlüyü il&601; bağlı h&601;min s&601;sverm&601;d&601; 191 dövl&601;td&601;n 150-i ya bit&601;r&601;f qalmış, ya da &601;leyhin&601; s&601;s verib, yalnız 41 ölk&601; Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyünü d&601;st&601;kl&601;yib, 2001-ci ild&601; is&601; lehimiz&601; s&601;sver&601;nl&601;rin sayı bundan 10 ölk&601; çox idi - 51. İndi is&601; Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyün&601; s&601;s ver&601;n ölk&601;l&601;rin sayının 39-a enm&601;sin&601; sevinirik. Bu enişl&601; Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyünü d&601;st&601;kl&601;y&601;n dövl&601;tl&601;rin sayı g&601;l&601;n il bir az daha azala bil&601;r.
Bu statistika biz&601; n&601; qazandırır?
&399;n maraqlısı odur ki, 2002-ci ild&601; BMT-d&601;ki s&601;sverm&601; o zamankı iqtidarı da narazı salmışdı, Milli M&601;clisin keçmiş s&601;dri Murtuz &399;l&601;sg&601;rov müxalif&601;t deputatlarının iradlarına cavab olaraq ``m&601;n d&601; bu s&601;sverm&601;d&601;n narahatam´´ ifad&601;sini dil&601; g&601;tirmişdi. İndi is&601; hakimiyy&601;td&601; olanların hamısı bir ağızdan diplomatik q&601;l&601;b&601;d&601;n danışır. Ad&601;t&601;n açıqlamalarında bir-iki k&601;lm&601;yl&601; kifay&601;tl&601;n&601;n Az&601;rbaycanın BMT-d&601;ki t&601;msilçisi Aqşin Mehdiyev ANS televiziya kanalına telefonla verdiyi müsahib&601;d&601; s&601;sverm&601;d&601;n ağız dolusu danışırdı. ``Erm&601;nistan t&601;msilçisi s&601;sverm&601;nin n&601;tic&601;sind&601;n hirsl&601;n&601;r&601;k zalı t&601;rk etdi´´ &8211; dey&601;n Mehdiyev sevincini gizl&601;d&601; bilmirdi. Ancaq Aqşin Mehdiyevd&601;n f&601;rqli olaraq xarici işl&601;r nazirinin müavini Araz &399;zimov s&601;sverm&601;yl&601; bağlı açıqlamasında heç d&601; optimist görünmürdü, ``diplomatik q&601;l&601;b&601;d&601;n´´ danışmır, &601;ksin&601; ağzından od püskürürdü.
Araz &399;zimov münaqiş&601;nin h&601;lli il&601; m&601;şğul olan Amerika, Rusiya v&601; Fransanın özl&601;rini pis v&601;ziyy&601;td&601; qoyduqlarını bildir&601;r&601;k, «Az&601;rbaycanın mövqeyin&601; bu q&601;d&601;r müqavim&601;t v&601; düşm&601;nçilik n&601;f&601;si il&601; yanaşdıqları bizim yadımızda qalacaq. Bu q&601;tnam&601; Erm&601;nistana ciddi mesaj, h&601;ms&601;drl&601;r&601; ciddi x&601;b&601;rdarlıq olmalıdır´´ &8211; dey&601; vurğulayıb. &399;zimov g&601;l&601;c&601;kd&601; h&601;ms&601;drl&601;rin formatını d&601;yiş&601; bil&601;c&601;yini d&601; dil&601; g&601;tirib.
Gec deyilmi?
Biz n&601; ABŞ, n&601; Rusiya, n&601; d&601; Fransanı h&601;ms&601;drlikd&601;n uzaqlaşdırmaq iqtidarındayıq. &399;ksin&601; R&601;smi Bakı h&601;r üç ölk&601;yl&601; isti münasib&601;tl&601;rd&601;n yanadır v&601; bunlardan h&601;r hansı biriyl&601; münasib&601;tl&601;rin g&601;rginl&601;şm&601;sin&601; hazır deyil. Bir d&601; ki, adı ç&601;kil&601;n bu üç ölk&601; BMT-d&601; h&601;r il keçiril&601;n s&601;sverm&601;d&601; Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyün&601; s&601;s vermir. &399;g&601;r ABŞ, Fransa v&601; Rusiyanı bu yanaşmalarına gör&601; h&601;ms&601;dlikd&601;n uzaqlaşdırmaq iqt&601;yirdiks&601; m&601;ntiql&601; bunu el&601; başlanğıcda, y&601;ni 1990-cı ill&601;rin ortalarında gerç&601;kl&601;şdirm&601;liydik.
Araz &399;zimovun dig&601;r açıqlaması da b&601;zi qaranlıq m&601;tl&601;bl&601;r&601; aydınlıq g&601;tirir.
«Bu vaxta q&601;d&601;r h&601;ms&601;drl&601;rin verdiyi &601;sas prinsipl&601;r layih&601;sind&601; K&601;lb&601;c&601;r v&601; Laçının qaytarılması, Laçın koridorunun h&601;r iki t&601;r&601;fd&601;n istifad&601;si v&601; az&601;rbaycanlıların Dağlıq Qarabağa qayıtmasına dair t&601;klifl&601;r yoxdur. Biz bunun üstünd&601; dayanmışıq v&601; dayanacağıq. Müzakir&601;l&601;r olmasa da, görüşl&601;r aparılırdı v&601; bütün dünyada h&601;ms&601;drl&601;rin dilind&601;n &601;sas prinsipl&601;r bar&601;d&601; söz yayılırdı. Guya ki, bu prinsipl&601;r artıq hazırdır v&601; yalnız qalıb Az&601;rbaycanın buna razılıq verm&601;si. İndi biz bu prosesi dayandırdıq v&601; onun istiqam&601;tini d&601;yişdirdik» - bu da Araz &399;zimovun açıqlamasındandır.
&399;g&601;r h&601;ms&601;dl&601;rin t&601;klifl&601;rind&601; &601;vv&601;ld&601;n Az&601;rbaycan üçün &601;h&601;miyy&601;tli prinsipl&601;r yer almırdısa n&601;d&601;n el&601; &399;zimov v&601; M&601;mm&601;dyarov danışıqların guya ölk&601;mizin maraqlarına cavab ver&601;n ``Praqa prosesi´´ ç&601;riçiv&601;snid&601; getm&601;sind&601;n d&601;m vururdular?
N&601;hay&601;t ``böyük dövl&601;tl&601;rin Az&601;rbaycanın &601;razi bütövlüyün&601; s&601;s verm&601;y&601;c&601;yi &601;vv&601;lc&601;d&601;n bilindiyi halda BMT-d&601;ki q&601;tnam&601; r&601;smi Bakının n&601;yin&601; lazım idi´´ sualına da Araz &399;zimovun açıqlamasından cavab tapmaq mümkündür. O deyib: «H&601;ms&601;drl&601;r prezidentl&601;rin görüşünü t&601;klif etm&601;kl&601; impuls &601;ld&601; etm&601;k ist&601;yirl&601;r. Biz is&601; hesab edirik ki, danışıqlar BMT Baş Assambleyasının q&601;tnam&601;si &601;sasında davam etm&601;lidir».
R&601;smi Bakı BMT-nin son q&601;tnam&601;sini &601;lind&601; r&601;hb&601;r tutaraq Dağlıq Qarabağ münaqiş&601;sinin h&601;llin&601; girişm&601;k ist&601;yir. Sad&601;c&601; BMT-nin q&601;tnam&601;si d&601; iş&601; yaramasa hakimiyy&601;tin yalnız iki yolu qalacaq: Ya yenid&601;n kor-peşman Minsk Qrupu formatına qayıtmaq, ya da müharib&601; imkanlarını götür-qoy etm&601;k!
Fikrimc&601;, daha realı yenid&601;n h&601;ms&601;drl&601;rl&601; uzun-uzadı danışıqlar formatına qayıdışdır.
|
