AZERBAYCAN VE NATO ÜYELİĞİ
Azerbaycan ve NATO Üyeliği
NATO`ya üye mi olmalıyız, yoksa sonuna kadar Kremlin`e boylanaq?
Elhan Şahinoğlu,
``Atlas´´ Araşdırmalar M&601;rk&601;zinin r&601;hb&601;ri - Bakü
Gürcüstan v&601; Ukrayna NATO-ya daha çox yaxınlaşdılar.
NATO-nun Buxarestd&601;ki zirv&601; toplantısındakı müzakir&601; v&601; q&601;rarlardan g&601;ldiyim q&601;na&601;t budur.
B&601;zil&601;ri NATO-nun el&601; bu toplantıdaca Gürcüstan v&601; Ukraynaya tarix verilm&601;m&601;sini Rusiyanın q&601;l&601;b&601;si, Kiyev, Tbilisi v&601; Vaşinqtonun m&601;ğlubiyy&601;ti kimi q&601;l&601;m&601; verir.
``Azadlıq´´ radiosunda qatıldığım müzakir&601;l&601;rd&601; proqrama telefonla qoşulan V&601;fa Quluzad&601; d&601; ABŞ prezidenti Corc Buşun t&601;l&601;sdiyini ir&601;li sürdü. C&601;nab Quluzad&601; Buşun Buxarest&601; yollanmamışdan önc&601; Kiyevd&601; Gürcüstan v&601; Ukraynanı NATO-ya üzv etdirm&601;k açıqlamasının erk&601;n olduğunu ir&601;li sürdü.
Buşun dil&601; g&601;tirdiyi b&601;zi açıqlamaları d&601;f&601;l&601;rl&601; t&601;nqid etm&601;yim&601; r&601;ğm&601;n, V&601;fa Quluzad&601; il&601; bu m&601;s&601;l&601;d&601; razılaşmadım. Corc Buş ``Gürcüstan v&601; Ukraynanın NATO-ya üzv olmasını d&601;st&601;kl&601;yirik´´ ifad&601;sini s&601;sl&601;ndirm&601;kl&601; doğru gediş etdi. Buş bu açıqlamasıyla h&601;m reaksiyaları yoxladı, h&601;m d&601; Gürcüstanla Ukraynanın yaxın g&601;l&601;c&601;kd&601; NATO-ya üzv olacaqlarını beyn&601;lxalq al&601;m&601;, &601;n başlıcası Kreml&601; h&601;zm etdirm&601;y&601; çalışdı.
B&601;zi Avropa dövl&601;tl&601;ri, o cüml&601;d&601;n Fransa v&601; Almaniya Buxaretsd&601; Gürcüstan v&601; Ukraynanın NATO-ya üzv olmaları üçün bu iki dövl&601;tin F&601;aliyy&601;t Planına qoşulmasına d&601;st&601;k verm&601;sl&601;r d&601;, n&601; Paris, n&601; d&601; Berlin ``Gürcüstan v&601; Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü &601;leyhin&601;yik´´ dedil&601;r. Paris v&601; Berlin adı ç&601;kil&601;n h&601;r iki dövl&601;tin NATO-ya üzv olmaları üçün sad&601;c&601; zamana ehtiyacı olduqlarını bildirdil&601;r. Zaman is&601; Gürcüstan v&601; Ukraynanın lehin&601; işl&601;yir. &399;n &601;sası Tbilisi v&601; Kiyev NATO-ya üzv olmaq ist&601;kl&601;rind&601; q&601;rarlıdırlar v&601; bu yolda onların ABŞ kimi mütt&601;fiql&601;ri var. ABŞ is&601; NATO-nun &601;sas h&601;r&601;k&601;tverici qüvv&601;sidir, lazım g&601;l&601;rs&601;, imkanlarını iş&601; salaraq Paris v&601; Berlini d&601; yola g&601;tir&601;c&601;kl&601;r.
Almaniya v&601; Fransanın Buxarestd&601; ABŞ-a d&601;st&601;k verm&601;m&601;l&601;rinin s&601;b&601;bi anlaşılandır. H&601;r iki dövl&601;t Rusiyanı vaxtından &601;vv&601;l qıcıqlandırmaq ist&601;mir, Gürcüstan v&601; Ukraynanın NATO-ya üzv olacaqlarını Kreml&601; t&601;dric&601;n öyr&601;şdirm&601;k ist&601;yir. Bu sırada Rusiyanın Avropa Birliyi dövl&601;tl&601;rinin enerji resurslarıyla t&601;minatı amili d&601; n&601;z&601;r&601; alınır.
&399;sas odur ki, SSRİ-nin keçmiş prezidenti Mixail Qorbaçov demişk&601;n, proses başladı.
Vaxtil&601; NATO-nun üzvlük s&601;n&601;dind&601; ``torpaq bütövlüyüyl&601; bağlı problemi olan dövl&601;t quruma üzv ola bilm&601;z´´ madd&601;sin&601; &601;saslanaraq Abxaziya v&601; C&601;nubi Osetiya münaqiş&601;l&601;ri olan Gürcüstanın NATO-ya h&601;l&601; uzun müdd&601;t üzv ola bilm&601;y&601;c&601;yi deyilirdi. İndi is&601; h&601;min madd&601;ni heç yada salan toxdur. Dem&601;k, ön&601;mli olan siyasi q&601;rardır, separatçı ocağın hansısa dövl&601;tin NATO-ya üzv olması artıq &601;ng&601;l sayılmır. Bu, Gürcüstanın NATO yolunda daha bir uğurudur.
NATO-ya üzv olmaq ist&601;yimizi açıqlayaq, yoxsa, Moskvanın t&601;zyiq v&601; mümkün t&601;xribatlarıyla üzl&601;şm&601;m&601;k üçün neytral mövqed&601; qalaq?
Bu, Gürcüstan v&601; Ukrayna NATO-ya daha çox yaxınlaşdıqca Az&601;rbaycan hakimiyy&601;ti üçün &601;n aktual suala çevrilir.
Az&601;rbaycanın strateji mütt&601;fiql&601;ri - Gürcüstan v&601; Ukraynanın ardınca NATO-ya ir&601;lil&601;m&601;kd&601;n başqa alternativi qalmayıb. NATO t&601;hlük&601;sizlik c&601;tirini C&601;nubi Qafqaza q&601;d&601;r genişl&601;ndirirs&601;, Az&601;rbaycan h&601;min ç&601;tird&601; stateji mütt&601;fiql&601;ryil&601; bir sırada q&601;rar tutmağa m&601;hkumdur. Odur ki, Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvilinin Buxarestd&601;ki uğurun Az&601;rbaycana da müsb&601;t t&601;sirinin olacağını söyl&601;m&601;si m&601;ntiqidir.
Az&601;rbaycan milli v&601; t&601;hlük&601;sizlik maraqlarının t&601;minatında Rusiyaya boylanmamalıdır, yoxsa ömrümüz boyu Moskvanın ist&601;kl&601;rind&601;n asılı v&601;ziyy&601;t&601; düş&601;c&601;k v&601; Kremli d&601; buna öyr&601;şdir&601;c&601;yik.
Tutaq ki, bir gün NATO-ya üzv olmaq ist&601;yimizi açıqladıq, Moskva n&601; ed&601;c&601;k ki, erm&601;ni separatçılarını üstümüz&601; fısqırdaraq at&601;şk&601;si pozacaq, yoxsa bizi Abxaziya v&601; C&601;nubi Osetiya kimi Dağlıq Qarabağın ``müst&601;qilliyini´´ tanıya bil&601;c&601;yi il&601; h&601;d&601;l&601;y&601;c&601;k? Onsuz da h&601;r ikisini bu günd&601; müşahid&601; edirik. Moskva v&601; İr&601;van g&601;r&601;kli bildiyi anda at&601;şk&601;si d&601; pozur, Kreml&601; yaxın politoloqlar is&601; Dağlıq Qarabağı Abxaziya v&601; C&601;nubi Osetiyayla birg&601; siyahıya qata bil&601;c&601;kl&601;ri il&601; d&601; h&601;d&601;l&601;yirl&601;r.
Rusiya NATO-ya üzv olmaq ist&601;y&601;n Ş&601;rqi Avropa v&601; Baltikyanı dövl&601;tl&601;ri d&601; 1990-cı ill&601;rin ortalarında h&601;d&601;l&601;yirdi.
Sonda n&601; baş verdi?
Ş&601;rqi Avropa v&601; Baltikyanı ölk&601;l&601;r bu gün NATO-nun üzvl&601;ridir v&601; Rusiyanın bu ölk&601;l&601;rl&601; normal münasib&601;tl&601;r saxlamaqdan başqa çar&601;si yoxdur. Y&601;ni Moskva &601;vv&601;lc&601; emosiyaya qapılaraq h&601;d&601;-qorxu g&601;lir, sonda is&601; soyuq başla oturub itkil&601;rini hesablamaq m&601;cburiyy&601;tind&601; qalır. T&601;sadüfi deyil ki, Rusiyanın xarici işl&601;r naziri Sergey Lavrov srağagün Dövl&601;t Dumasında mill&601;tçi deputatların ``N&601;d&601;n biz d&601; NATO-nun h&601;r&601;k&601;tl&601;rin&601; adekvat olaraq Abxaziya v&601; C&601;nubi Osetiyanın müst&601;qillikl&601;rini tanımırıq´´ sualına cavabı qısa oldu: ``Soyuqqanlı olmalıyıq´´. Moskva v&601;ziyy&601;tin süni sur&601;td&601; g&601;rginl&601;şdirilm&601;sini onun özün&601; d&601; xeyir g&601;tirm&601;y&601;c&601;yini anlayır.
Odur ki, biz d&601; Moskvanın n&601; dey&601;c&601;yind&601;n asılı olmayaraq NATO-ya doğru ir&601;lil&601;l&601;m&601;liyik.
|
