BARAK OBAMA, ERMENİ SOYKIRIMI, İRAN VE KARABAĞ
Barak Obama, ``erm&601;ni soykırımı´´, İran v&601; Yukarı Karabağ
Elhan Şahinoğlu- Bakü
Amerika Birleşik Devletleri`nin ilk siyahi Cumhurbaşkanı seçilen Barak Obama 20 Ocak yemin töreninin ardından görev başına geçecek.
Seçimleri ``değişiklik´´ sloganıyla kazanan super devletin yeni Başkanı Amerika`nın politikasını nasıl değiştirecek?
Tüm demokratlar gibi Obama ilk önce evin içi ile uğraşacak gibi. Dünyadakı mali kaos Amerika`dan başladığından Barak Obama sözkonusu sorunun çözümüne girişecek. Bu onun ilk sınavı olacak. Dünya onda bilecek ki, iyi konuşmaçı olan Obama faaliyette nasıl tavır segiliyor.
Amerika`nın dışındakileri ise Obama`nın dış politikasının nasıl olacağı sorusu meşgul ediyor.
Obama oy kazanmak amacıyla bazı yağlı vadler dile getirmiş:
- Irak`takı Amerikan silahlı kuvvetlerinı 16 ay içinde bu ülkeden çıkartacam;
- ``Ermeni soykırımını´´ tanıyacam;
- Tahran ve Şam`la diyaloga başvuracam;
- Dünyadakl global krizleri aşmak için müttefiklerimizle ortak hareket edecem.
Zamanında Buş da ermeni lobisinin oylarını kazanmak için ``ermeni soykırımını´´ tanıyacağını vad etmişti.
Gerçekleştiremedi.
Buş cumhuriyyetçiydi, bu partiden çıkan devlet başkanları adeten ülkelerinin milli ve güvenlik çıkarlarını dikkate alıyorlar. Avrasya bölgesinde Türkiye ABD için önemli bir devlet olduğundan Buş bırakın ``ermeni soykırımını´´ tanımağı, hiç bu lafı diline getirmeğe bile risk etmedi.
Obama Demokrat Parti üyesidir. Bu parti ise ermeni lobisiyle sıcak ilişkilerden yana. ABD Kongresi`nde ermeniperest milletvekillerinin akseriyyeti demokrattır. Bu anlamda Obama`nın ``ermeni soykırımını´´ tanımayacağını kesin vurgulamak zor.
Sadece, Obama`nın Irak`takı silahı kuvvetleri çıkarması isteğiyle ``soykırımı´´ tanıması isteği çelişki.
Obama ``soykırımı´´ tanırsa Türkiye ile ilişkileri zora sokar. Bu halde Obama Irak sorununun çözümünde Türkiye`den destek bulamaz.
Obama silahlı kuvvetleri Irak`tan çıkarmasına rağmen, Irak`ın Al-Kaida teröristlerinin kontrölü altına geçmemesi için Bağdaddaki yönetimi güclendirmeli, bu ülkenin bölünmesine asla imkan saklamamalıdır. Bu çalışmaları gerçekleştirmek için ise Obama`nın Irak`a komşu, bölge ülkelerine ihtiyacı olacak.
Bölgenin hangi sağlam ülkesi Irak`ın gelişmesine yardımçı olur, Irak`ın bölünmesinin karşısının alınmasında Beyaz Saray`a gerekli desteği saklaya bilir?
Türkiye!
Obama`nın Cumhurbaşkanlığının ilk aylarındaca Türkiye`nin desteğine ehtiyacı olacak. Buna göre de, ermeni lobisine verilen vadi yerine yetirmek önceki yıllarda olduğu gibi ABD Cumhurbaşkanına zor bir iş.
Obama Tahran`la diyalog kuracağını da belirtiyor. Bu, Türkiye, öncellikle Azerbaycan`ı rahatlatacak bir tutum. Çünkü, Buş`un döneminde Amerikan silahlı kuvvetlerinin İran`a Azerbaycan üzerinden saldıracağı konusunda ortada olan spekulyasyonlar Tahran`ın kafasını iyice karıştırıyordu. Obama`nın vad etdiği gibi ABD-İran diyaloguna start vermesi hem Azerbaycan, hem de Güney Kafkasya`yı mümkün tehditlerden kurtarır.
Barak Obama`nın dünyadaki global krizlerin aşılmasında müttefiklerle ortak çalışacağına ilişkin açıklaması da dikkat çekici. Sovuk savaş bittikten sonra Amerika tek super devlet haline geldi. Ancak son mali kirz gösterdi ki, Amerika`nın imkanlarının da bir sınırı var, politik, ekonomik ve askeri enerjisi tükenmez değil.
Obama bu durumu anlıyor.
Teksaslı Buş Saddam`ı yıkmakla Irak`a barış getireceğini planlıyordu. Daha düşünmedi ki, Irak etnik ve dini gruplara bölünüp, bunların ortak yaşaması ortamının oluşturulması önemli şart.
Diğer yandan Rusya var, Çin var, Avrupa Birliği var. Her biri dünyada söz sahipi olmak istiyor.
Obama silahlı kuvvetleri Irak`tan çıkartıktan sonra dikkati Afganistan`a çevirmek istiyor. O, Talibanla temasları mümkün sayıyor. Bu yaklaşıma Washington`un şimdiki yötecilieri de vardılar, ancak artık gec. Bu zor çalışma da Obamaya kaldı.
Obama`nın Başkanlığı sürecinde ABD-Rusya ilişkeri de gündemde ağırlığını koruyacak.
Önemli olan Obama`nın Güney Kafkasya`nı Rusya ile paylaşıp, paylaşmayacağı sorusuna yanıt bulmaktır.
Bence, Güney Kafkasya o bölgelerdendir ki, burada Obama Moskova ile ortak çalışmaktan yana. Günü bu gün Beyaz Saray Gürcüstan`daki olaylar dolayısıyla Kremlin`le ilişkilerinin gerginleşmesine rağmen, Rusya Cumhurbaşkanı Dmitri Medvedev`in arabulculuğuyla Azerbaycan ve Ermenistan Cumhurbaşkanları`nın Moskova`da imza attıkları ortak deklarasyonu desteklediğini açıkladı. Bu anlamda Obama`nın talimatıyla hareket edecek amerikan diplomatların Yukarı Karabağ sorununun çözümünde Moskova ile yakın temasları artıracakları ihtimali büyük.
ABD-Rusya yakın temaslarının Azerbayacan`ı olumlu etkileyip etkilemeyeceğini ise zaman gösterecek. Bu güne kadar Yukarı Karabağ sorununun çözümünde Washington`un ne tekbaşına, ne de taraftaşlarıyla arabulculuğu Azerbayacan`a somut bir sonuc getirmedi
|
