KREMLİN NİY&399; AZ&399;RBAYCANIN HATRINA D&399;YM&399;K İST&399;M&399;Dİ?
2008-03-14 - 14:32:00
ELHAN ŞANİOĞLU - ATLAS ARAŞTIRMALAR MERKEZİ BAŞKANI - BAKÜ
Rusiya parlamentinin aşağı palatası &8211; Dövl&601;t Dumasında separatçı Abxaziya, C&601;nubi Osetiya v&601; Dnestryanı bölg&601;l&601;riyl&601; bağlı 13 mart dinl&601;m&601;l&601;rin&601; Dağlıq Qarabağ separatçıları d&601;v&601;t edilm&601;di. Halbuki Dumadakı b&601;zi deputatlar, komissiya s&601;drl&601;ri v&601; Moskvanın erm&601;nip&601;r&601;st dair&601;l&601;ri buna çox çalışırdılar.
Görünür, Kreml Az&601;rbaycanla münasib&601;tl&601;rd&601; vaxtından &601;vv&601;l problem yaşamaq ist&601;m&601;diyind&601;n yalnız m&601;lum üçlükl&601; kifay&601;tl&601;nm&601;yi m&601;sl&601;h&601;t bilib. Buna baxmayaraq Kreml t&601;hlük&601;li bir oyuna girişib v&601; bu oyunun n&601;tic&601;sind&601; C&601;nubi Qafqazda v&601;ziyy&601;t g&601;rginl&601;ş&601; bil&601;r. Bunun t&601;siri is&601; Az&601;rbaycandan da yan keçm&601;y&601;c&601;k.
«N&601;d&601;n dinl&601;m&601;l&601;r&601; Dağlıq Qarabağ erm&601;nil&601;ri d&601;v&601;t almayıb» sualı Moskvadakı t&601;dbirl&601;rd&601; h&601;r halda s&601;sl&601;ndi. Rusiyalı r&601;smil&601;r, diplomatlar v&601; mill&601;t v&601;kill&601;rinin bu suala verdikl&601;ri cavabları aşağıdakı ş&601;kild&601; ümumil&601;şdirm&601;k olar:
- Dağlıq Qarabağda at&601;şk&601;s pozulduğundan erm&601;ni t&601;msilçil&601;rin dinl&601;m&601;l&601;r&601; d&601;v&601;t olunması c&601;bh&601; x&601;ttind&601; durumu daha da g&601;rginl&601;şdir&601; bil&601;rdi;
- Dağlıq Qarabağdan f&601;rqli olaraq Abxaziya, C&601;nubi Osetiya v&601; Dnestryanı bölg&601;sinin v&601;t&601;ndaşları cibl&601;rind&601; Rusiya pasportu daşıyırlar, ona gör&601; bizi daha çox bu 3 bölg&601;nin g&601;l&601;c&601;yi maraqlandırır;
- Abxaziya v&601; C&601;nubi Osetiyadan f&601;rqli olaraq Dağlıq Qarabağın Rusiya il&601; ümumi s&601;rh&601;di yoxdur. Dağlıq Qarabağ daha çox Erm&601;nistanın problemidir.
Bu cavablardan hansı h&601;qiq&601;t&601; daha çox yaxındır?
At&601;şk&601;sin pozulması versiyası ağlabatan deyil. Ona qalsa, C&601;nubi Osetiyada h&601;r gün at&601;ş s&601;sl&601;ri eşidilir. Dağlıq Qarabağın Rusiya il&601; ümumi s&601;rh&601;dinin olmaması v&601; ya erm&601;nil&601;rin Rusiya pasportu daşımaması s&601;b&601;binin dil&601; g&601;tirilm&601;si h&601;qiq&601;t&601; daha yaxındır, ancaq fikrimc&601;, &601;sas s&601;b&601;b başqadır.
Az&601;rbaycan NATO-ya üzvlüy&601; çalışmır &8211; budur Moskvanı rahatladan. M&601;s&601;l&601;n, Kreml r&601;smi Tbilisini açıq-aşkar şantaj edir: «NATO-ya üzv olsanız, Abxaziya v&601; C&601;nubi Osetiyanın müst&601;qilliyini tanıyacağıq». Apreld&601; NATO-nun zirv&601; toplantısı keçiril&601;c&601;k v&601; bu toplantıda Gürcüstana üzvlükl&601; bağlı konkret v&601;dl&601;r veril&601; bil&601;r. Kreml&601; bundan bir ay &601;vv&601;l Dumada separatçılarla dinl&601;m&601;l&601;r t&601;şkil edir ki, indid&601;n Tbilisini qoxutsun. &399;slind&601; r&601;smi Tbilisiy&601; ünvanlanan şantaj dolayısıyla Az&601;rbaycan hakimiyy&601;tin&601; d&601; x&601;b&601;rdarlıqdır.
Öt&601;n h&601;ft&601; NATO-nun Bakıdakı t&601;dbirind&601; diplomatlarımız «NATO il&601; sıx inteqrasiyaya çalışırıq» dedikd&601; Rusiya t&601;msilçisi Kovalyov nahaqdan «bununla n&601; dem&601;k ist&601;yirsiniz» sualını ortaya atmamışdı. Başqa sözl&601;, Kovalyov «&601;g&601;r sıx inteqrasiya NATO-ya üzv olmaq anlamına g&601;lirs&601;, bunu açıq deyin, biz d&601; işimizi bil&601;k» dem&601;k ist&601;yib. R&601;smi Bakı da Rusiyadan ç&601;kindiyin&601; gör&601; «h&601;d&601;fimiz NATO-ya üzvlükdür» ifad&601;sini s&601;sl&601;ndir&601; bilmir. Bunun &601;v&601;zind&601; is&601; Kreml jest ed&601;r&601;k Dağlıq Qarabağ separatçılarını Moskvadakı dinl&601;m&601;l&601;r&601; çağırmır. Gör&601;s&601;n, buna gör&601; Moskvaya sağolmu dey&601;k, yoxsa strateji mütt&601;fiql&601;rimizin aqib&601;tinin g&601;l&601;c&601;kd&601; biz&601; d&601; aid edil&601;c&601;yi üz&601;rind&601; ciddi düşün&601;k?
Kreml separatçılarla münasib&601;tl&601;r m&601;s&601;l&601;sind&601; r&601;qibi ABŞ-dan örn&601;k götürm&601;k h&601;v&601;sind&601;dir. Söhb&601;t Tayvan modelinin t&601;tbiqind&601;n gedir. Beyn&601;lxalq birlik Tayvanı Çinin t&601;rkib hiss&601;si kimi tanısa da, bu bölg&601; Çind&601;n ayrı yaşamaqda davam edir.
Vaşinqton da Tayvanı müst&601;qil dövl&601;t kimi tanımır, ancaq ABŞ-ın bu bölg&601;d&601; böyük bir nümay&601;nd&601;liyi f&601;aliyy&601;t göst&601;rir. ABŞ-ın tanınmayan Tayvanla iqtisadi v&601; h&601;rbi müqavil&601;l&601;ri mövcuddur. Bu müqavil&601;l&601;r&601; gör&601;, Çin Tayvanı &601;l&601; keçirm&601;y&601; çalışarsa, Amerika ordusu Tayvanı qorumağa m&601;hkumdur. İndi Kreml d&601; bu prinsipi &601;lind&601; r&601;hb&601;r tutaraq Abxaziya, C&601;nubi Osetiya v&601; Dnestryanı bölg&601;l&601;rinin «müst&601;qillikl&601;rini» tanımasa da, bu bölg&601;l&601;rd&601; nümay&601;nd&601;likl&601;r açmağa, iqtisadi v&601; h&601;rbi anlaşmalar imzalamağa hazırlaşır.
R&601;smi Bakı h&601;l&601; ki, Rusiyanın bu t&601;xribatçı addımlarına reaksiya vermir. Sanki «m&601;n&601; toxunmayan ilan qoy lap 100 il yaşasın» prinsipi hökm sürür. Strateji mütt&601;fiql&601;rimiz Gürcüstan v&601; Moldova is&601; Az&601;rbaycandan d&601;st&601;k umurlar.
Rusiyanın iştahı getdikc&601; artır. Bu gün Az&601;rbaycan hakimiyy&601;tind&601;n NATO-ya üzv olmamağı t&601;l&601;b ed&601;n Moskva sabah «GUAM-ın f&601;aliyy&601;tin&601; xitam verin» kimi t&601;l&601;bi günd&601;m&601; g&601;tir&601; bil&601;r. T&601;sadüfi deyil ki, Rusiyadakı dair&601;l&601;r Az&601;rbaycanın GUAM-dakı f&601;aliyy&601;tind&601;n narazı qaldıqlarını s&601;sl&601;ndirm&601;y&601; başlayıb. Kremlin bu ist&601;yinid&601;mi yerin&601; yetir&601;c&601;yik?
|
