 Balık Alırken;

a) Balığın boyuna

b) Balığın tazelik özelliklerine

c) Satın alınan yerin fiziki ve hijyenik şartlarına

 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca Ticari Amaçlı

 Amaç;

 Balığın neslinin devam edebilmesi için en az bir defa

 Tüketiciler olarak Balık neslinin devamı, gelecekte daha

 Kılıç balığında ise, balığın alt çene

Balık boyu (Toplam boy): Ağzı kapalı iken

 İstiridye boyu: Buyuk kabuğun (sol

 Kum midyesi boyu: Kabukların

 Kerevit, Deniz Böceği ve istakoz Boyu: Burnun

 Mavi yengec boyu: Kabuğun (karapaksın)

 Ağırlıkça hamsi ve istavritte %15, diğer su ürünlerinde % 5 nispetinde

 10 kg ile 30 kg arasındaki Ton (Orkinos) balıkları için % 5 nispetinde

 Arızi (amaç dışı, istenmeden) olarak avlanan su ürünleri türlerine ağırlıkça

 Ancak, algarna ile karides avcılığında avlanan karidesin ağırlıkça % 15` i

 BALIK ALIRKEN SATIŞ YERİNDE SATILAN YASAK BOY VE

 b) TAZELİK ÖZELLİKLERİ

 Satın aldığınız balığın taze olup olmadığını aşağıdaki kriterlere bakarak

 Taze balık;

 Gözleri parlak, dışa bombeli dolgun ve şişkindir. Göz bebeği siyah ve

 Taze balığın derisi gergin ve parlak ve ışık yansıması olur.

 Eti sıkı ve esnektir.

 Taze balığın solungaçları canlı kırmızı olur. Balık bayatladıkça bu

 Taze balıkta doğal yosun ve deniz kokusu vardır.

 Taze balık suya bırakıldığında dibe çöker. Bayat balık suya atılınca

 c) SATIŞ YERLERİNİN FİZİKİ VE HİJYENİK ŞARTLARI

 Uygun bir satış yerinin taşıması gereken teknik ve hijyenik şartlar aşağıda

 Duvarlar su geçirmeyen, pürüzsüz, kolaylıkla temizlenebilir ve dezenfekte

 Satış yerinde, uygun havalandırma bulunmalı,

 Mutlak surette soğuk muhafaza odaları bulunmalı,

 Tezgahlar paslanmaz çelikten veya mermerden yapılmış olmalı,

 Tüm çalışanlar genel hijyen kurallarına uygun giyinmiş olmalı ve kişisel hijyen

 Balık atıkları soğutulmuş atık odasında bekletilmeli,

 Satış yerlerinde, Su Ürünleri Mühendisi, Gıda Mühendisi veya Veteriner Hekim

 En önemli kural balığın buz ile soğutulmuş olması gerekmektedir. Yani balık buz

 Bu şartları taşımayan yerlerden alışveriş yapmamaya özen göstermeliyiz.

 Semt pazarları gibi belirli zamanlarda kurulan yerlerde ise;

 Çevre şartlarından etkilenmeyecek, korunaklı ayrı bölümlerde su, elektrik,

 Taze su ürünleri, soğutuculu ya da buzlu, yarı kapalı ve 0 OC ile +4 OC

 Dondurulmuş ve işlenmiş ürünler ise soğutuculu dolaplarda sergilenmeli ve

 Kesim ve temizleme işlemleri yapılmamalıdır.

 Satış yerinde hiçbir şekilde ahşap malzemeler kullanılmamalıdır.

 Yukarıdaki şartları taşıyor olması esas olmak kaydı ile esnaf-müşteri

 Yukarıda saydığımız kurallara uymadığından dolayı kesinlikle

Ahtapot Octopus

vulgaris - 1000 Karagöz Diplodus

vulgaris 18 Midye (Beyaz

kum midyesi) Chamelea gallina 1,7

Akivides Tapes

decussatus 2,4

Mugil soiuy 35 Minekop(Köte

k,Karakulak) Umbrina cirrosa 25

Akya Lichia amia 30 Kefal

(Sarıkulak) Liza aurata 30 Nil barbunyası Upeneus

moluccensis 10

Barbunya Mullus

barbatus 13 Kefal (Has

kefal) Mugil cephalus 30 Orfoz Epinephelus guaza 45

merluccius 25 Kefal (Diğer) 20 Palamut Sarda sarda 25

Çipura Sparus auratus 20 Kılıç Xiphias gladius 125 Pisi Pleuronectes spp. 20

Deniz böceği Palinurus

vulgaris 25 Kırlangıç Chelidonichthys

lucerna 18 Sardalya Sardina

pilchardus 11

Dil Balığı) Solea solea 20 Kolyoz Scomber

japonicus 18 Sargos Diplodus sargos 21

Hamsi Engraulis

encrasicolus 9 Lagos Epinephelus

spp. 45 Sarıkuyruk Seriola dumerili 30

scriba 30 Levrek Dicentrarchus

labrax 25

regius 25

İstakoz Homarus

gammarus 25 Lipsöz Scorpaena

scrofa 15 Sinagrit Dentex dentex 35

trachurus , 13

Lüfer Pomatomus

saltatrix 20 Tekir Mullus surmuletus 11

mediterraneus Mavi yengeç Callinectes

sapidus 13 Ton (Orkinos) Thunnusthynnus - 30**

İstiridye Ostrea edulis 6 Mezgit Merlangius

merlangus 13 Uskumru Scomber scombrus 20

Kalkan Psetta maxima 45

erythrinus 15

Yazılı Orkinoz Euthynus alletteratus 45

 Balık satış yerlerinden veya balık marketlerden balık

 Boy yasağına aykırı olarak avlanmış küçük balık satışı

 Avlanması yasak olan türler satılıyorsa,

 Asgari hijyenik şartlara uyulmuyorsa

0216-302 41 00 (İstanbul Gıda Tarım ve Hayvancılık İl

Müdürlüğü) nolu telefona veya

• Ülkemizde yıllık 2011 yılı verilerine göre 88.344 Ton Deniz

• Şuan balıkçı tezgahlarında görmüş olduğumuz çipura ve

• Kültür üretimi olan balıklarda minimum av boyu yada av yasağı

• Balıkçı tezgahından balık alırken özellikle çipura ve levrek

• DOĞAL BALIK İLE KÜLTÜR BALIĞI NASIL AYIRT EDİLİR.

• ÇİPURA: Doğadan yakalanan balığın karnı şişkin değil, düz bir şekildedir ve pullarının

Derisi parlaktır. Solungaç kapağı üzerinde kırmızıya yakın turuncu leke çok bariz bir

• Kültür çipurasında ise balığın karnı şiş, karın duvarları yağlı ve kalın, balığın pulları

• DOĞAL BALIK İLE KÜLTÜR BALIĞI NASIL AYIRT EDİLİR.

• LEVREK: Doğadan yakalanan levreklerin pulları daha sert bir şekilde deriye yapışmış ve

• Kültür levreğinde balığın sırtı koyu renklidir. Üzerindeki pullar yer yer dökülmüş olabilir.

• Genel özellikleri: Çipura balığında vücut oval, yanlardan yassılaşmış ön kısmı

• Renkleri: Sırt taraf koyu mavi gümüşi; yan taraflar sarı-gümüşi olup, boyuna uzanan,

• Boy: Maksimum uzunluk 70 cm; ortalama uzunluk 20-50 cm dir.

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa ulaştığında ilkin erkektirler. 1-2 yaşında 20-30 cm iken

• Dağılımı: Atlanto-Mediteran kökenlidir. Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de

• Minimum Av Boyu: 20 cm

• Üreme Dönemi: Ekim, Kasım, Aralık

Sparus aurata (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: Hani balıklarından sırt yüzgecinin ikiye ayrılmış olması ile

• Renkleri: Sırt tarafı koyu gri-esmer, karın tarafı ise beyazdır. Solungaç

• Boy: Maksimum uzunluk 100 cm; ortalama ise 20-55 cm’dir.

• Üremesi: : Eşeysel olgunluğa erkekler 23-30 cm iken 2 yaşında; dişiler ise

• Dağılımı: Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 18 cm.

• Üreme Dönemi: Akdeniz’de Ocak-Mart ayları arasında ürerler.

Dicentrarchus labrax (Linnaeus, 1758)

İ: European seabass **

Mullus barbatus (Linnaeus, 1758)

 Genel Özellikleri: Barbunya balığı derin ve oldukça uzun başlı (vücudun yaklaşık

 Renkleri: Genellikle sırt tarafları sarımsı, yan taraftan erguvan-kırmızı veya sarımsı

 Boy: Genellikle 10-20 cm arasında, Karadeniz’de ise 8-12 cm uzunlukları arasında

 Yaşam Bölgesi: Sıcak ve ılık denizlerin 300 m derinliklerine kadar, dip yapısı kumlu,

 Dağılımı: Atlanto-Mediteran kökenli bir türdür. Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

Endemik alt türü olan Mullus barbatus ponticus (Essipov, 1927) ise Karadeniz’de en

 Minimum Av Boyu: 13 cm.dir.

 Üreme Dönemi:

Zeus faber (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: : Vücutları tamamen yandan yassılaşmış, kısa; fakat yüksek

• Renkleri: Baş ve sırt tarafları açık kahverengi, karın tarafları beyazımsı-bej

• Boy: Maksimum uzunluk 70 cm; ortalama ise 10-50 cm arasındadır.

• Üremesi: 4 yaşında eşeysel olgunluğa ulaşırlar.

• Dağılımı: Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Üreme Dönemi: Üreme dönemi ise Mayıs – Temmuz aylarını kapsar.

Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: Vücudu iğ şeklinde, hafifçe yassılaşmış, lateral taraflardan

• Renkleri: Canlı iken, sırt tarafları yeş il-mavi; ölünce hemen hemen siyaha

• Boy: Maksimum boy 20 cm, ortalama 7-15 cm arasındadır. Karadeniz’de

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa birinci yaştan itibaren, ilk kışı geçirdikten sonra

• Dağılımı: Jeolojik devirlerde Akdeniz’den gelerek Karadeniz’e geçmiştir.

• Minimum Av Boyu: 9 cm.

• Üreme Dönemi:

Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758)

• Alt Türler:

• İki alt türü bulunur.

• Bunlar:

• Karadeniz Hamsisi (Engraulis encrasicholus ponticus)

• Doğu formu (Engraulis encrasicholus ponticus natio orientalis)

• Batı formu (Engraulis encrasicholus ponticus occidentalis)

• Azak hamsisi (Engraulis encrasicholus maeoticus)’dir.

Trachurus mediterraneus (Steindachner, 1868)

• Genel özellikleri: Trachurus mediterraneus türü, T. trachurus türünden yan çizgisinin

• Renkleri: Sırtı mavimsi yeşil, yanları gümüşi ve karın beyazdır. Kuyruk yüzgecinin

• Boy: Maksimum 60 cm; ortalama 10-50 cm’dir.

• Üremesi: İki yaşından sonra eşeysel olgunluğa ulaşırlar.

• Dağılımı: Karadeniz ve Marmara’da yaygın olmak üzere tüm denizlerimizde bulunur.

• Minimum Av Boyu: 13 cm.

• Üreme Dönemi: Üreme dönemi Nisan-Ağustos ayları arasındadır.

Scomber japonicus (Houttuyn, 1780)

• Genel özellikleri: Uzun ve yuvarlak vücutlu, nokta burunlu, kuyruk çapı

• Renkleri: Vücudunun sırt bölgesinde düzens iz, ağ teşkil edecek şekilde koyu

• Boy: Maksimum 50 cm, ortalama 15-30 cm arasındadır.

• Üremesi: Genellikle 3 yaşında eşeysel olgunluğa erişirler.

• Dağılımı: Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 18 cm.

• Üreme Dönemi: Marmara’da Haziran başından Ağustos sonuna kadardır.

Psetta maxima maeotica (Pallas, 1811)

• Genel özellikleri: Derisi pulsuz fakat küçük kemiksi yumrularla kaplıdır. Gözler

• Renkleri: Vücudunun rengi günün rengine bağlı olarak değişmektedir. Üst kısmı

• Boy: Ortalama 40–65 cm arasındadırlar. Maksimum 100 cm boya kadar ulaşırlar.

• Üremesi: Erkekler 5-6, dişiler ise 6-7 yaşlarında eşeysel olgunluğa ulaşırlar.

• Dağılımı: Akdeniz’e özgü endemik bir türdür. Yoğun olarak Karadeniz’de olmak üzere,

• Minimum Av Boyu: 45 cm.

• Üreme Dönemi:

Scophtalmus rhombus (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: Vücutları yüksek olup kemik plakları yoktur. Vücut

• Renkleri: Vücudunun sol üst kısmı açık kahverengi ve boz renklerde olup

• Boy: Maksimum 75 cm; ortalama 20-40 cm’dir.

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa erkekler 3, dişiler ise 3-4 yaşında erişirler.

• Dağılımı: Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 45 cm

• Üreme Dönemi: Üremeleri Mart-Mayıs ayları arasındadır.

* İ: İngilizce adı

Pomatomus saltatrix (Linnaeus, 1766)

• Genel özellikleri: Çenelerinde dişleri kuvvetli, sapan kemiğinde ve

• Renkleri: Sırtı mavims i veya yeşilimsi, karnı gümüşidir. Göğüs yüzgeçlerinin

• Boy: Maksimum boy 110 cm, genellikle 20-60 cm arasındadır.

• Üremesi: En erken ikinci yaşlarından itibaren eşeysel olgunluğa ulaş ırlar. İlk

• Dağılımı: Tüm denizlerimizde bulunur.

• Minimum Av Boyu: 20 cm.

• Üreme Dönemi:

Pagellus erythrinus (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: Vücut oval, iki yandan basıktır. Kafa oldukça kuvvetli,

• Renkleri: Sırt taraftan karın istikametine doğru, giderek açılan, düz ve hareli

• Boy: : Maksimimum uzunluk 60 cm; ortalama 20-25 cm dir.

• Üremesi: Yılda iki kez ilkbahardan sonbahara kadar yumurtlaması devam

• Dağılımı: Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 15 cm.

• Üreme Dönemi:

Merlangius merlangius euxinus (Nordmann, 1840)

• Genel özellikleri: Bu balığın en önemli karakteristik özelliği üç adet sırt

• Renkleri: Üst kısmı boz-mavi veya sarı kurşunidir. Karnı gümüşi, parlak ve

• Boy: Maksimum uzunluğu 70 cm, ortalama uzunluğu 30-40 cm arasındadır.

• Üremesi: Karadeniz’de eşeysel olgunluğa iki yaşında ulaşırlar.

• Dağılımı: Akdeniz’e özgü endemik bir türdür. Ülkemizde en yoğun olarak

• Minimum Av Boyu: 13 cm.

• Üreme Dönemi:

• Genel özellikleri: Vucut uzunca ve yanlarından yassılaşmıştır. Başın profili

• Renkleri: Vücut gümüş grisidir. En karakteristik özelliği vücudunda

• Boy: Maksimum boy 55 cm; genellikle 25 cm’yi geçmez.

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa erkekler 2 yaşında 20 cm; dişiler ise 3 yaşında

• Dağılımı: Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu:

• Üreme Dönemi: Ege Denizi’nde Haziran-Ağustos, Akdeniz’de ise Haziran-

Umbrina cirrosa (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: Sırtı kamburca, kafası gövdesine oranla küçüktür. Küçük

• Renkleri: Sırt koyu gri, yanlar gümüşi beyaz, karnı ise beyazdır.

• Boy: Maksimum 100 cm, ortalama 30-80 cm arasında değişir.

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa ise 35 cm iken ulaşırlar.

• Dağılımı: Bütün denizlerimizde bulunur.

• Minimum Av Boyu: 25 cm

• Üreme Dönemi: Üreme dönemi Akdeniz’de ilkbahar ve yaz; Karadeniz’de

ise Haziran ve Temmuz aylarındadır.

Epinephelus aeneus (Geoffroy Saint-Hilaire, 1809)

• Genel özellikleri: Uzun ve yanlardan basık vücutludur. Ağız büyük olup,

• Renkleri: Sırtı ve yanları grimsi, karın ise beyazımsıdır. Anal ve karın

• Boy: Maksimum 120 cm, ortalama 30-80 cm. arasındadır.

• Üremesi: Dişiler 50-60 cm boyda (5-7 yaş) ve yaklaşık 3 kg ağırlıkta ilk

• Dağılımı: Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 45 cm.

• Üreme Dönemi: İlkbahar ve yaz döneminde ürerler.

Epinephelus marginatus (guaza) (Lowe,1758)

• Genel özellikleri: Canlı iken Kafa, sırt ve yanlarında görülen, ölünce

• Renkleri: Vücutta sırtta ve yanlarda çikolata, karında ise portakal-sarı

• Boy: Maksimum 150 cm’dir. Ortalama 20-80 cm. arasındadır.

• Üremesi: İlk üreme boyu dişilerde 43.8 cm, erkeklerde 81.3 cm.

• Dağılımı: Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 45 cm.

• Üreme Dönemi: Üreme dönemi yaz mevsimidir; en yoğun üreme

İ: İngilizce adı **

Seriola dumerili (Risso, 1810)

• Genel özellikleri: Ağız oldukça geniş olup üst çene gözün orta hizasına

• Renkleri: Sırtı gümüşi gri, yanları ve karın tarafı ise beyazdır. Gözden

• Boy: Maksimum 190 cm’dir. Ortalama boyları ise 30-50 cm.’dir.

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa 2-3 yaşları arasında girerler.

• Dağılımı: Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 30 cm.

• Üreme Dönemi:Üremeleri Nisan-Eylül ayları arasındadır.

Dentex dentex (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: Uzun, derin vücutlu ve nokta burunludur. Gözler orta

• Renkleri: Sırttan yanlara doğru giderek açılan gümüşi -mavi renk, yanlarda

• Boy: Maksimum 100 cm; ortalama 20-50 cm arasındadır.

• Üremesi: İlk eşeysel olgunluk boyu erkekler için 34.6 cm, dişiler için 52

• Dağılımı: Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 35 cm.

• Üreme Dönemi: Ege Denizi’nde Nisan-Haziran arasında ürerler.

Alosa fallax nilotica (Geoffroy Saint-Hilaire, 1827)

• Genel özellikleri: Vücutları yanlarından yassılaşmıştır. Vücudun yan

• Renkleri: Sırt rengi yeşilimsi-mavi ile gri-siyah, karın tarafları ise açık

• Boy: Maksimum 55 cm; ortalama uzunluk ise 20-40 cm’dir.

• Üremesi: Dişiler 36-39 cm olduğunda, 4-5 yaşında; erkekler ise 32 – 35 cm

• Dağılımı: Bütün denizlerimizde bulunur.

• Minimum Av Boyu: ?

• Üreme Dönemi: Mayıs-Haziran aylarında yumurta bırakır.

Auxis rochei (Risso, 1810)

• Genel özellikleri: Sırt yüzgeçleri arasında büyük mesafe bulunur. Bu

• Renkleri: Sırtı mavimsi, kafa daima siyah renklidir. Sırtında ve yanlarında

• Boy: Maksimum 50 cm; ortalama uzunluk ise 20-40 cm’dir.

• Dağılımı: Batı Akdeniz’de yaygın olarak bulunur. Doğu Akdeniz, Ege ve

• Minimum Av Boyu: ?

• Üreme Dönemi: Mayıs – Kasım ayları arasındadır.

Euthynnus alletteratus (Rafinesque, 1810)

• Genel özellikleri: İki sırt yüzgeci arasında çok küçük aralık

• Renkleri: Sırtı benekli ve koyu mavi renklidir. Karın ve göğüs

• Boy: Maksimum 100 cm; ortalama uzunluk 30-80 cm’dir.

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa 3-4 yaşında erişir.

• Dağılımı: Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.

• Minimum Av Boyu: 45 cm

• Üreme Dönemi:

Serranus scriba (Linnaeus, 1758)

• Genel özellikleri: Baş bölges inde ve solungaç kapağı üzerinde, yazı şeklinde

• Renkleri: Baş bölges inde kırmızı benekleri; vücut yanları ile anal yüzgeci

• Boy: Maksimum 36 cm; ortalama uzunluk 10-25 cm’dir.

• Üremesi: Eşeysel olgunluğa 12 cm iken 3 yaşında erişirler.

• Dağılımı: Tüm denizlerimizde bulunur.

• Minimum Av Boyu: 30 cm

• Üreme Dönemi:

• Su Ürünlerinin korunması, istihsali ve kontrolü ile ilgili hususları düzenleyen Su

• Yine bölge, zaman, tür ve boy yasaklarına ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça

• Su Ürünleri Kanununun 33. maddesinde bu kanun ve ilgili diğer mevzuat ile

• Su ürünleri kanununun ek 3.maddesinde ‘’Bu Kanunun 36 ncı maddesinde yer

görevlilere önceden ilan etmek şartıyla devredebilirler’’ denilmektedir.

• Bu hükme istinaden İstanbul Valiliği mezkur kanunla kendisine verilen ceza

ile görevlendirilen personel, jandarma teşkilatı mensupları ile Belediye zabıtası

amir ve mensuplarına’’ devretmiştir.

• Su ürünleri halinde yasaklara ilişkin denetimler, kanunun 33. maddesi gereğince

• Kanunun Zapt edilen su ürünleri ve istihsal vasıtaları başlıklı

34.maddesindeki’’Tüketiminde veya kullanılmasında sakınca görülmeyenler,

kurumlarına bağışlanır’’hükmü gereğince avlanması yasak olan ve hale

• Sonrasında tüketiminde veya kullanılmasında sakınca görülmeyenler maliye

• Rutin piyasa gözetim ve denetim faaliyetleri yanında su ürünleri kanunu ve

Proje Yerlinet tarafından çözümlenmiştir.