Diyarbekir İslamiyetin ta ilk yıllarından beri Araplar zamanında birçok Türk valilerle idare olundu. Sonra muhtelif küçük Türk hükümdarlarına, Selçuklular eline geçti. Hakan Melikşah Diyarbekir`i Es`Said Ebi Ali El`Belhi adındaki vali ile idare etti. H.486`da Suriye Selçukluları Padişahı Tutuş Han Diyarbekir`i zapt ile Türkmen İnal oğlu İbrahim`e (İbrahim bin yınal et`Türkmen) verdi. İşte bu tarihte bu devlet teşekkül etti. Tutuş`un oğlu Melik Rıdvan Diyarbekir`i tekrar zapt etti. İbrahim Beğ H.496 da Sultan Berkyaruk`a bir yıl sonra da Sultan Kılıç Arslan`a itaat etti.

İbrahim Han H.503 de öldü. Fena huylu bir adamdı. Zamanında ahal öteye beriye hicret etmişlerdir.

Yerine oğlu Bisan Beğ geçti. Sultan Bisan (Baysan) Han iyi huylu idi. Zamanında babasının zulmünden kaçan halk tekrar Diyarbekir`e geldiler. H.516 tarihinde Ergani Kalesi civarında bakır madeni keşfetti. Bu madeni işletti. Bu suretle orada `Ergani Madeni` denilen şehir meydana geldi.

Bu esnada Batinilerin fenalıkları pek ileri gitmiş olduğundan Diyarbekir halkı ayaklanıp bunlardan 700 kişi kestiler.

H.520 de Haçlıların Suriye`de tecavüze başlamaları hesabıyla Tuğ Tekin`in yardım istemesi üzerine Diyarbekir`den Türkmen askeri gönderildi ve Frenkler bozuldu. Bistan ölüp yerine Diyarbekir`de oğlu Nur`üd`din padişah oldu.

H.528 de Musul Padişahı İmam`üd`din Zengi Han, Mardin Padişahı Timürtaş ile birleşip Amid (Diyarbekir) üzerine yürüdüler. Şehri muhasare ettiler. Hısn-ı Keyfa Padişahı Sukmen oğlu Davud Kale`nin imdadına geldiyse de bozulup geri döndü; fakat diğerleri de Diyarbekir`i zaptedemeyip uzun bir muhasaradan sonra çekilip gitmeye mecbur oldular.

H. 535 de Sultan Nur`üd`din öldü. Yerine oğlu Mürid`üd`din geçti.Bu zat da Zengi ile harb etti. Zengi Diyarbekir`i tekrar muhasara ettiyse de yine muvaffak olamadı. Bir yıl sonra tekrar muhasara etti, yine zaptedemedi. Sultan Mürid H.555 de öldü. Yerine oğlu Ebul Kasım Kemal`üd`din geçti. Bu da ölünce yerine oğlu Kasım, bunun yerine de Kasım`ın oğlu (H.562) Baha`üd`din geçti.

H.569 da Diyarbekir ve Cezire`de şiddetli yağmurlar yağmış, bu yağmurlar kırk gün devam etmiştir. Birçok binalar yıkılmış, insanlar binalar altında kalmışlardır.

Eyyuplulardan Sultan Selahaddin Han H.578 de Diyarbekir`i muhasara ettiysede kalenin metaneti yüzünden o da zaptedemiyordui kurduğu mancıklar da kar etmiyordu. İçerde bir milyon altınlık zahire vardı. Buna rağmen ahali açlıktan sıkılıyordu. Baha`üd`din Han ahaliye yiyecek vermediği gibi, müracaatlarına da ehemmiyet vermiyordu. Bu, Selahaddin için istifade edilecek bir şeydi ve etti. Ahaliye şu haberi gönderdi:`Padişahınız devletin varidatını sırf kendi şahsına hasretmiştir. O kendi zevkine bakıyor. Handengiz olan Türkmenleri mevkiinde bırakacağım. Size  adaletle muamele edeceğim. Teslim olun` Salahaddin`in adaleti şayi(yaygın, namlı) idi, fakat yine halk fedakarane müdafaada bulunuyordu. Nihayet kendi sultanlarının bu hali onlara Salahaddin`e teslim olmak kararını verdirtti. Bu sefer Baha`üd`din işi anlayıp yola geldiyse de iş işten geçmiş bulunuyordu. Çaresiz aman dileyerek H.579 da şehri Sultan Salahaddin`e teslim etti. Eyyublu Salahaddin Han vaadi mucibince Artuklulardan Artukoğlu Sukman oğlu Davud oğlu Kara Arslan oğlu Muhammed oğlu Nur`üd`din`i tahta geçirdi;fakat memleket Saladdin`e ait oldu. Bunula devlet de battı.

Bu Türkmen devleti Diyarbekir`de 92 yıl devam etmiştir.

(Türk Tarihi 4-Dr. Rıza Nur- 1979-Sayfa:261-262-263)