NABUCCO

Giuseppe Fortunino Francesco Verdi tarafından yazılmış dört perdelik Nabucco operasında, Babil Kralı II. Nabuccodonosor`un Kudüs`ü kuşatması; aşk, entrika, savaş ve mücadele anlatılır. İşte Verdi`nin bu ünlü operası, günümüzde ise sanatla hiç lakası olmayan, ancak insan ihtiyaçları arasında büyük öneme sahip olan `doğalgaz` ile ilgili bir projeye isim babalığı yapıyor. Projenin adı; "Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı Projesi."

2002 yılında ilk defa gündeme gelen Nabucco Projesi, en son Başbakan Erdoğan`ın geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdiği Brüksel ziyaretinde yeniden gündeme geldi. Türkiye-AB katılım müzakerelerinde Kıbrıs Rum Kesimi`nin engellemeleriyle bir türlü açılamayan `Enerji` başlığına tepki göstermek amacıyla "Nabucco Projesi`ni `tekrar gözden geçirmemiz` gerekebilir" dedi.

AB yetkilileri de Başbakan`ın bu tehdit içeren tepkisinden endişelendiler aslında. Zira son yıllarda kışın en soğuk dönemleri yaşanırken Avrupa`nın doğalgaz ihtiyacının karşılayıcısı konumundaki Rusya`nın vanaları kapatması, zengin Avrupa ülkelerini adeta `sudan çıkmış balık` durumuna düşürmüştü. Müzakereler, arabulma çabaları derken aradan geçen sürede doğalgazsız kalan AB de, yapılması planlanan Nabucco Projesi`ne bu yüzden bir `can simidi` gözüyle bakıyor.

Nabucco Projesi ile 3 bin 300 kilometrelik boru hattı yapımı planlanıyor. Proje için Avusturya`dan OMV, Bulgaristan`dan Bulgargaz, Macaristan`dan MOL, Romanya`dan Transgaz ve Türkiye`den BOTAŞ boru hattı yapımı işini üstlendiler. Ama Fransız şirket Gas de France da altıncı ortak olarak katılmak istiyor ve bu anlamda diretiyor adeta. 2012`de faaliyete geçmesi hedeflenen boru hattı ile yılda 31 milyar metreküp doğalgazın taşınması hedeflenmektedir.

Nabucco Projesi ile Avrupa ülkelerinin doğalgaz arz güvenliği hedeflenirken, kendisini bir anlamda devre dışı bırakılacakmış gibi hisseden Rusya da rekabetçi bir doğalgaz piyasası oluşmasını sağlayacak projeye karşı çıkıyor ve doğalgaz silahını kullanıyor. Bu silahı da çok güzel kullanıyor.

Nabucco Projesi, doğalgazı, İran ve Irak coğrafyasından alarak, Türkiye üzerinden Avrupa`ya taşıma projesi. Nabucco Projesi, Norveç, LNG ve Rusya dışından "Dördüncü Arter" olarak Avrupa`nın gelecekteki büyük miktarlı gaz ihtiyacını karşılamak amacıyla tasarlandı. Proje için ilk görüşmeler 2002 yılının Şubat ayında Avusturyalı OMV ile Türk BOTAŞ arasında başladı. Avrupa`nın gelecekteki doğalgaz ihtiyacının karşılanması ve kaynak çeşitliliği yaratılması amacıyla proje geliştirildi. Böylece Rusya, Norveç ve Cezayir`den sonra Nabucco ile Türkiye üzerinden Hazar gazının da Avrupa`ya transferi öngörüldü. 2002 Ekim ayında Türkiye, Macaristan, Romanya, Bulgaristan ve Avusturya`nın doğalgaz şirketleri arasında işbirliği anlaşması imzalandı. 2006 yılında Alman RWE şirketi de Nabucco Projesi`ne katıldı. 3 bin 300 kilometrelik hattın 2 bin kilometresi Türkiye`den geçecek. Bu anlamda Türkiye`nin rolü çok büyük.

Rusya ve Ukrayna arasında çıkan gaz krizinin Avrupa`da yarattığı kesinti sebebiyle Nabucco Projesi`nin önemi büyük oranda artmış durumda. Ancak Türkiye`nin, taşınacak gazın yüzde 15`ini alma konusunda ısrar etmesi nedeniyle Avrupa tedirgin. Ancak şu da var ki Türkiye bu anlamda çok az istiyor. Zira proje çalışmaları, Şubat 2002`de BOTAŞ`ın girişimi ve Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya) ve OMV Gas (Avusturya) şirketi ile yaptığı görüşmeler sonucunda oluşturulan çalışma grubu ile başladı. Daha sonra, Nabucco hattının yapımı ile ilgili olarak finansman modelinin geliştirilmesi, yatırımcılar için uygun teşviklerin araştırılması, pazarlama faaliyetlerinin koordinasyonu ve muhtemel tedarikçilerle kontrat müzakerelerinin geliştirilmesi işlerinin tek bir elden yürütülmesi amacıyla ilgili 5 şirket tarafından merkezi Viyana`da "Nabucco Company Study Pipeline GmbH" şirketi kuruldu.

2004 yılında Ortaklık Anlaşması imzalandı. Ortaklık anlaşmasının imzalanmasıyla, proje mühendislik, inşaat, finansman tedariki gibi konularda daha geniş iş kapsamı tarifi yapıldı. Proje geliştirme sürecinde gelinen aşama göz önünde bulundurularak, projenin finansmanını sağlayıp yatırımlarını gerçekleştirmesi amacıyla 2005 yılında şirketin Nabucco Gas Pipeline International Şirketi`ne (NIC) dönüşümü kabul edildi.

 

Bununla birlikte her bir transit ülkede, boru hattının geliştirilmesi, yapımı, işletimi ile bakımı ve idamesinden sorumlu olarak Nabucco Yerel Şirketi (NNC) kurulması kararlaştırıldı. Halihazırda Romanya, Macaristan, Avusturya ve Bulgaristan`da yerel şirket kurulumları tamamlanmış olup, Türkiye`de yerel şirket kurulumuna dair girişimler ise henüz tamamlanamamıştır. Ancak bu projede BOTAŞ üzerine yıkılacak olan maliyet detayları incelendiğinde çok şaşırtıcı sonuçlar çıkmaktadır ortaya. Zira 6 milyar dolarlık bir proje olan Nabucco Projesi ile ilgili olarak Avrupa ülkelerinin "Karar mekanizmalarında yer almayacaksınız" tavrı söz konusudur. Türkiye toprakları ve şirketleri kullanılmak istenirken Türkiye devre dışı bırakılmak isteniyor. Oysa bu boru hattının büyük bir bölümü Türkiye topraklarından geçecektir.

Bu proje kapsamında en büyük yatırımı dolayısıyla BOTAŞ yapacaktır. Bu anlamda da BOTAŞ`ın, yüzde 30 öz kaynak, yüzde 70 kredi kullanması planlanmaktadır. Ancak 6 ortaktan oluşan Nabucco Projesi`nde her ülke tüm haklarını, Avusturya merkezinde kurulu Nabucco Gas Pipeline International GMBH`ye kayıtsız şartsız devretmeyi kabul etmiş durumdadır. Kabul edilen bu duruma göre Türkiye bu anlaşmadan ne gibi bir kazanç sağlayacaktır? Sormak gerekir.

Nabucco Projesi`nde yer alan bu 6 ortağın, Nabucco Gas Pipeline International GMBH`ye ortaklık hissesi ülke bazında ne olacaktır? Nabucco Gas Pipeline International GMBH`nin Avusturya`ya ödeyeceği vergilerden bu 6 ortak nasıl faydalanacaktır? Nabucco Gas Pipeline International GMBH`nin ilgili ortaklara sadece taşıma tarifesinden iletim bedeli ödeyeceği doğru mudur? Nabucco Gas Pipeline International GMBH`nin, boru hatlarındaki tasarruflarda tek yetkili olacağı ifade edilmektedir. Türkiye`nin bu tasarruflarda ne kadar payı ve yetkisi olacaktır? Bu konuda, hükümetler arası anlaşma imzalanması, Avrupa ülkeleri tarafından ısrarla istenmekte olup, Türkiye`nin atacağı adım çok önem kazanmaktadır. Zira binlerce kilometrelik toprağımız denetim altına alınmış olacaktır. Bu nedenledir ki Türkiye`nin buradan büyük kazanımlar elde etmesini bilmesi gerekmektedir. Bu anlamda da yüzde15`ten fazlasında ısrar etmelidir.

Türkiye bir anlamda bir kapitülasyona zorlanmaktadır. Bu anlamda da bir dik duruş sergilenmesi gerekmektedir.

Arzu Kök

Proje Yerlinet tarafından çözümlenmiştir.