Türk Müziği İle Tedavi
Müziğin insan üzerindeki etkisi bin yıldır çeşitli tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine ilham kaynağı oldu. Bugün de söz konusu tecrübelerden yararlanılıyor.
Türklerde tedavi amacıyla müzik ve hareketin kullanılması eski zamanlardan gelen bir uygulama. Orta Asya’da, baksı ve kamların döneminden beri, pentatonik (beş sesli) müzik icrasıyla beraber hareketler de bir şifa ayininin parçaları olarak kullanıldı. Bu ayinde Ataruhu’na yönelen tedavici, müzik ve hareketle kendisindeki ruhi gücü artırarak trans haline ulaşmakta ve elde ettiği bilgi ile hastaya tedavi uygulamakta idi.
Bu gelenek Orta Asya Türklerinde hâlâ devam ediyor. Günümüze kadar gelen ‘baksı dansı’ (diğer bir adı ‘karacorga’; kutsal bir atın yürüyüşünün sembolize edildiği bir dans) müzik ve hareket terapisinin en eski ve önemli örneklerindendir. Kullanılan enstrümanlar kılkopuz, dombra, şankopuz ve çeşitli ritm aletleri olarak sıralanabilir.
MAKAM MÜZİĞİ İLE TEDAVİ
Takriben 1000 yıl önce, bugünkü Türkmenistan, Özbekistan, iran, Azerbaycan, Afganistan, Kazakistan bölgelerini içine alan Horasan (Güneş Ülkesi) kültür ve tarihinde başlayan ve günümüzde adedi beş yüze varan musiki makamları ile tedavi uygulaması yapılır. Farabi, ibn-i Sina, Ebubekir Razi, Haşim Bey, Gevrekzade Hafız Hasan Efendi, Hasan ?uuri tarafından günümüze ulaşan bu bilgilere göre çeşitli makamların çeşitli organlara ve duygulara etkileri vardır ve bu terapi uygulamasıyla organ ve duygu rahatsızlıkları değişip sağlık gerçekleşir.
MAKAMLARIN ÖZELLİKLERİ
Rast makamı: Koç Burcu. Kemik, beyin ve yağlara etkili. Fazla uyumayı engeller. Düşük nabzın yükselmesine yardımcı olur. Akıl hastalıklarına iyidir. Felç illetine devadır. Başa ve göze etkilidir. Kaslara tesiri vardır. Spazmları çözer.
Rehavi makamı: Terazi Burcu. Sağ omuz, baş ağrıları, burun kanamaları, ağız çarpıklığı ve akıl hastalarına faydalı. Doğuma yardımcı olur. Göğüs, mide ve basen için yararlı.
Hüseyni makamı: Akrep Burcu. Karaciğer, kalp ve ruhların iltihabını söndürür ve yok eder. Mide hararetini giderici özelliği var. Sol omuza etkili. Sıtma hastalığına iyidir. İç organlara etkisi söz konusu. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Barış duygusu verir.
Hicaz makamı: Yay Burcu. Kemiklere, beyne ve çocuk hastalıklarına tedavi edici etkisi var. Üro–genital sisteme ve böbreklere etki gücü fazla. Göğüs bölgesi diğer önemli etki alanıdır. Düşük nabız atımını yükseltir. Zehirlerin atılmasına yardımcı olur.
Acemaşiran makamı: Kemiklere ve beyne etkili. Vücutta yağ dengesine yardım eder. Yaratıcılık duygusu ve ilham verir. Hanımlarda doğumu kolaylaştırır. Ağrı giderici ve spazm çözücü özelliği var.
Uşşak makamı: Balık Burcu. Kalp, ayak rahatsızlıkları, nikriz (damla) ağrılarına faydalı. Gülme, sevinç, kuvvet ve kahramanlık duyguları verir. Uyku ve istirahat için faydalıdır, gevşeme hissi verir.
Buselik makamı: Oğlak Burcu. Kan dolaşımı, karın bölgesi, kalça, uyluk ve bacak bölgelerine etkili. Kulunç, bel ağrısı ve tansiyon rahatsızlıklarına faydalı. Kuvvet ve barış duygusu verir. Akıl hastalıklarına etkili olduğu konusunda önemli bilgiler var.
Isfahan makamı: ikizler Burcu. Ense, boyun, omuzlar ve sol dirsek için etkili. Güven hissi, uyum sağlama, hareket yeteneği, zihin açıklığı, gönül yenileme, düzgünlük verme, zekâyı açma ve hatıraları tazeleme özelliği mevcut.
Neva makamı: Kova Burcu. Göğsün sağ tarafına, böbreklere, omurilik, kalça ve uyluk bölgelerine etkisi var. Üzüntüyü giderir ve lezzet verir. Akıl hastalıklarının tedavisinde faydalı.
Irak makamı: Boğa Burcu. Menenjit, beyin ve akıl hastalıklarına faydalıdır. Omuz, kol, sol kol ve ellere etkilidir. Başın üst tarafına etkisi belirtilir. Lezzet verir, düşünme ve kavrama konusunda etkilidir. Korku gidericidir.
Büzürk makamı: Aslan Burcu. Zihni temizler, vesvese ve korkuyu def eder. Fikre yön verir. Kulunç ve beyin hasarı ile ortaya çıkan şiddetli hastalıklara yararlı. Güç kazandırır. Boyun, boğaz, göğüs, ciğer, kalp ve basen için etkili.
Zirefgend makamı: Yengeç Burcu. Sırt, mafsal ağrılarına ve kulunca faydalı. Beyinle ilgili ağız çarpılmasına, kalp, ciğer, göğüs, kalça ve sağ omuza etkili. Meclisin neşesini arttırır, derin duygu hissi verir.
Zengüle makamı: Başak Burcu. Kalça eklemleri ve bacak içleri ile ilgisi bulunur. Kalp hastalıklarına, menenjit ve beyin hastalıklarına etkili. Beyin hastalıkları ve ruh hastalıklarının tedavisi için mide ve karaciğer ateşini yok eder.
ŞİFAHANELER
900 sene önce Selçuklu Sultanı Nureddin Zengi tarafından yaptırılan ?am’daki Nureddin Hastanesi’nde müzik terapi uygulaması başlamış olup Mardin (1108-1122), Kayseri (1205), Sivas (1217), Divriği (1228), Amasya Darüşşifası (1308), Bursa (1400), istanbul, Fatih Darüşşifası (1470), Edirne (1484-1488), Manisa (1539) şifahanelerinde yetişmiş tedaviciler tarafından müzik terapi uygulandığına dair bilgi belge ve rivayetler mevcut. (Evliya Çelebi Seyahatnemesi ve vakfiyeler).
MODERN TIP
Türk müzik ve hareket terapisi geleneği modern tıpta yeniden keşfedilmeye başlandı Tümata (Türk Musikîsini Araştırma ve Tanıtma) grubu üyeleri ve öğrencileri ile yurdumuzda ve yurt dışında (Avusturya, Almanya, isviçre, ispanya) tanıtım, uygulama ve eğitim faaliyetleri başlamış ve devam ediyor.
Avusturya’da Viyana Meidling Klinik’te yürütülen nöroloji projesi içinde, Türk müzik terapi uygulaması yapıldığında, bazı hastaların komadan çıktıkları ve EEG (beyin elektrosu) çekimlerinde alfa ve teta ritimlerinin arttığı ve bunun trans göstergesi olduğu tespit edildi. Onkoloji, kardiyoloji, immünoloji ve geriatri projeleri ise halen devam ediyor.
Ankara Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Algoloji Anabilim Dalı’nda kronik ağrılı hastalarla yapılan çalışmalarda, seans öncesi ve seans sonrası kan testleri yapılmış ve hastalarda stres hormonlarının yüzde 40 oranında azaldığı görüldü.
Yine aynı fakültenin çocuk psikiyatrisi bölümünde otistik, spastik, hiperaktif çocuklarla müzik ve hareket terapisi uygulaması yapıldığında çocuklarda iletişimin arttığı, algılama ve öğrenmenin hızlandığı tespit edildi.(Skylife Dergisinin Kasım.2010 tarihli sayısından alınmıştır.) |
