İsrail’le güvenlik anlaşmaları şakır şakır işliyor
Ömür Çelikdönmez, Türkiye`de tanınan bir köşe yazarı, araştırmacı ve analisttir. Özellikle Ortadoğu, Türk dış politikası, tarih, istihbarat ve güvenlik konularında yazılar kaleme almaktadır. Çelikdönmez, bölgesel ve küresel siyasi gelişmeleri analiz eden yazılarında tarihsel perspektifler sunarak güncel olayları yorumlar. Yazılarında, Türkiye’nin dış politikası, küresel güç dengeleri, jeopolitik gelişmeler ve stratejik ittifaklar gibi konulara ağırlık vermektedir. Aynı zamanda Ortadoğu’daki sosyo-politik dinamikler, etnik ve mezhepsel çatışmalar üzerine de sıkça analizlerde bulunmaktadır.
Türkiye küresel terör ve suç örgütlerinin geçiş güzergahları üzerinde yer alan kilit bir ülke. Bu nedenle bir çok ülke ile suçluların iadesine yönelik ikili anlaşmaları var. Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye arasında da “suçluların iadesi” anlaşması mevcut.
Geçtiğimiz yıl Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Körfez turu kapsamında Suudi Arabistan ve Katar’ın ardından üçüncü durağı olan Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) ziyaret etmiş, BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed Bin Zayed Al Nahyan ile görüşen Erdoğan burada suçluların iadesi”ni de içeren bir dizi anlaşmaya imza atmıştı.
ARIS Zirvesi ve Türkiye
Türkiye çeşitli ülkelerde yaşayan Yahudi toplulukları ile sıcak diyaloglar kuruyor. Bu ilişkiler çoğu zaman İsrail’e rağmen gelişiyor. Türkiye’nin Yahudi toplumlarıyla yakınlaşmasının pratikte faydasını, uluslararası platformlarda gördüğü bir gerçek.
Bu nedenle Türkiye’nin Yahudilerle ilişkisini iki ana kategoride ele almak gerekir. Birincisi İsrail devleti ile ilişkileri, ikincisi İsrail dışındaki uluslararası Yahudi kuruluşları ile ilişkileri. Mesela 2019 yılında kurulan Alliance of Rabbis in Islamic States – ARIS /İslam Ülkeleri Hahamlar İttifakı bunlardan biri.
İsrail`le güvenlik anlaşmaları şakır şakır işliyor
ARIS’ın 2021’de İstanbul’daki ilk toplantısı devam ederken Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk Yahudi Toplumu ve İslam Ülkeleri Hahamlar İttifakı Üyelerini Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde kabul etmişti. Hatta Beştepe’deki davette Yahudiler’e özgü Arvit duası ile Seferad Yahudileri’nin Osmanlı’ya okuduğu kutsama duası Erdoğan için okunmuştu.
Haham Zvi Kogan Cinayeti
Birleşik Arap Emirlikleri’nde yaşayan İsrailli haham Zvi Kogan, geçtiğimiz günlerde ortadan kaybolmuştu. Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) taşınmadan önce , zorunlu hizmetini İsrail Savunma Kuvvetleri’nin 84. “Givati” Piyade Tugayı’nda yaptı. İsrail ve Moldova’nın çifte vatandaşıydı.
İsrail`le güvenlik anlaşmaları şakır şakır işliyor
Kogan ve eşi ABD vatandaşı, Rivky Spielman, 2022’de evlendiler. Daha sonra Rivky, ona Abu Dabi’de katıldı. Rivky Spielman, 2008’de Hindistan’daki Mumbai terör saldırılarında İslamcı militan bir grup tarafından eşiyle birlikte öldürülen bir Chabad hahamı olan Gavriel Noach Holtzberg’in yeğeni.
Ultra-Ortodoks bir haham olan Kogan, İsrail ile BAE arasında 2020 Abraham Anlaşmaları ile kurulan diplomatik bağların ardından İsraillilerin ticaret ve turizm için akın ettiği Dubai’deTevrat prensiplerine göre hizmet veren Al Wasl Yolu üzerinde Rimon adında bir Koşer market işletiyordu.
Haham Zvi Kogan yahudi Chabad’ın BAE’deki elçisi ve israil ile normalleşme adımlarının mimarı olarak kabul ediliyordu. Haham Zvi Kogan en büyük Hasidik Yahudi organizasyonlarından biri olan Chabad’ın BAE’deki temsilcisiydi.
1775 yılında Liadili Lyubavichi Haham Schneur Zalman tarafından kurulan “Chabad”‘ üç İbranice kelimeden oluşturulmuş bir kısaltmadır. “Chochmah, Binah, Da’at / &1495;&1499;&1502;&1492;, &1489;&1497;&1504;&1492;, &1491;&1506;&1514; “Bilgelik, Anlayış ve Bilgi” üç kelimelik sloganı Chabad haraketinin entelektüel temellerini oluşturur.
Kendini dış dünyadan ayıran çoğu ultra-Ortodoks grubun aksine, Chabad daha geniş bir coğrafyada faaliyet gösterir ve seküler Yahudiler’e hitap eder. Ortodoks Yahudi örgütü Chabad’ın BAE’deki elçisi olan haham Kogan geçtiğimiz hafta Perşembe günü Dubai’de kaybolmuştu.
İsrail`le güvenlik anlaşmaları şakır şakır işliyor Dubai’de kaybolan haham için İsrail’in dış istihbarat teşkilatı Mossad da devreye girmişti. İşin ilginc yanı MOSSAD ajanlarının daha ilk incelemede İran bağlantılı katillerin Türkiye’ye kaçtıklarından şüphelenmesini rapor etmeleriydi.
Geçtiğimiz hafta Pazartesi günü Dubaiye giriş yapan üç Özbek vatandaşı, Olimbi Tohiroviç (28), Mahmud John Abdurrahim (28) ve Azizi Kamilovich’in (33) katil zanlısı oldukları tesbit edilmişti.
Bu ne hız? Haham Kogan cinayetinin 3 şüphelisini İstanbul’da MİT yakaladı
İsrail hükümeti, Hahamın öldürülmesini ‘korkunç bir antisemitik terör saldırısı’ olarak nitelendirmişti. İstihbarat kaynaklarına göre, Özbekistan vatandaşı üç şüphelinin kaçtığının tespiti üzerine BAE Türkiye’den yardım istedi. BAE, üç Özbek şüphelinin ülkeden kaçtığını tespit ettikten sonra yardım için Türkiye’ye yöneldi.
Türk istihbaratı, şahısların uçuşunu tespit etti ve bundan sonraki tüm adımları şüphe uyandırmamak için son derece gizlilik içinde yürüttü. Türk istihbaratı ve polisi şüphelilere yönelik “hızla” gizli bir operasyon başlattı, uçuşlarını takip etti ve İstanbul’a vardıktan sonra hareketlerini izledi.
Önce bindikleri uçak belirlendi, ardından MİT ve emniyet birimleri zanlıları İstanbul’da izlemeye aldı. Bindikleri taksinin trafik kontrolünde durdurulması neticesinde kimlik kontrolü sonrası şüpheliler gözaltına alındı.
Şüpheliler Olimbi Tohiroviç (28), Mahmud John Abdurrahim (28) ve Azizi Kamilovich’in (33) bindiği uçak tespit edildi. Havalimanından çıkıp taksiye binen şüpheliler, MİT ve Emniyet güçleri tarafından durdurulup gözaltına alındı. Ardından üç şüpheli BAE’ye iade edildi.
BAE yetkilileri Türk istihbaratının bu hızlı ve sonuç verici işbirliğinden dolayı teşekkür etmeyi ihmal etmedi. Hiç şüphesiz Türk istihbaratına asıl minnettar olan İsrail olmuştur. Ne hikaye ama ? Belki İsrail istihbaratı da Türk istihbaratına başka konularda destek atıyordur.
Benim anlayamadığım üst düzey Türk yetkililer çıkıp İsrail bize saldıracak derken neden İsrailli bir Yahudi Haham için alelacele operasyon yapıp 3 Özbek zanlıyı paketleyip iade ettiler? İpe un serebilirlerdi değil mi ?
Haham Kogan’ın ölümünün etkileri
Herşeyden önce İngiliz mucizesi Dubai hiçte güvenlikli bir ülke değilmiş. Baksana eski Sovyet vatandaşı Özbekler ellerini kollarını sallaya sallaya Dubai de cinayet işleyebiliyor. Ne CIA ne MI6 eskisi Dubai’deki güvenlik güçleri işlerinin ehli değilmiş. BAE yetkililerinin akılları varsa, güvenlik işlerini Türk girişimcilere ihale etsinler. Kuş uçuruyorlar mı bir baksınlar ?
Kogan’ın ölümü, Ekim 2023 ‘te Gazze’de İsrail-Hamas savaşının başlamasından bu yana düşük profilli bir görüntü sergileyen Müslüman çoğunluklu BAE’deki küçük Yahudi ve İsrail toplulukları için bir darbe oldu.
BAE’nin en büyük şehri ve ticari merkezi olan Dubai’de resmi bir sinagog bulunmuyor ancak BAE’nin hükümet onaylı tek sinagogu olan Abu Dabi açık kalmaya devam ediyor. BAE’de yaşayan Yahudilerin veya İsraillilerin sayısına ilişkin resmi bir istatistik yok gibi birşey. Yahudi grupların birkaç bin kişi olduğu tahmin ediliyor.
En önemli sonuç, İsrail ve Türkiye arasındaki güvenlik protokollerinin şakır şakır işlemesi.
Kısmi Kaynakça
https://www.chabad.org/
https://www.ynetnews.com/article/ry3gtskqyx
https://m.jpost.com/breaking-news/article-830381
https://www.chinadailyhk.com/hk/article/598756
https://www.bbc.com/turkce/articles/ckgvd5nz2xro
https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/1907202319
https://haber.sol.org.tr/haber/bestepeye-giden-hahamlardan-erdogana-kutsama-duasi-321500
https://tr.euronews.com/2024/11/26/baedeki-haham-kogan-cinayetinin-suphelileri-istanbulda-yakalandi
https://www.dikgazete.com/yazi/yahudi-din-adamlari-turk-devletini-dunya-lideri-ilan-etti-4126.html
https://english.alarabiya.net/News/gulf/2024/11/27/suspects-in-israeli-rabbi-s-murder-in-uae-arrested-in-turkey
https://www.reuters.com/world/middle-east/uae-thanks-turkey-helping-arrest-suspects-killing-israeli-rabbi-2024-11-26/
https://www.gazeteduvar.com.tr/baedeki-haham-kogan-cinayetinin-3-suphelisini-istanbulda-mit-yakaladi-haber-1738166
https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-turk-yahudi-toplumu-ve-islam-ulkeleri-hahamlar-ittifaki-uyelerini-kabul-etti
https://dogruhaber.com.tr/mobil/haber/1087872-turkiye-baeye-jet-hiziyla-iade-etti-bae-kirmizi-bulten-kararina-ragmen-pekeri-neden-vermemisti/
https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/turkish-official-says-suspects-in-rabbis-murder-were-arrested-shortly-after-fleeing-to-istanbul/
https://x.com/GENGIS9999/status/1860601661896511576?t=HDyfXghZgQujiNZhtjeIMA&s=19
https://x.com/_divancee_/status/1860717600491131079?t=AaUo50B0Lk3F3McRuMzWTw&s=19
https://x.com/NaorGilon/status/1861239175657169259?t=ayjfEkge4tJcsPwnA3dgcA&s=19
https://x.com/ConflictTR/status/1861482817684660344?t=7O8RpuGQTliWbMy8b87x8Q&s=19
https://x.com/OzkanKucukkural/status/1861671607850410108?t=B0SHMTWX-OVg_GOlHskdsw&s=19
https://x.com/aysemerveyonet/status/1861500720526303462?t=TDJlkJecVHS1nwfqhVo2xA&s=19
|
